Monday, January 31, 2011

Τέι γκα μάλι -Πέρα από το βουνό.Τραγουδάει ο Θανάσης Μωραΐτης




Τέι γκα μάλι
πέρα από το βουνό

Βαν τε τρίμα περ τε πίνε
πήγαν τρία παληκάρια για να πιουν

Αι πάρι ου λιαβός μίρε (2)
ο πρώτος εγώ καλολαβώθηκα

Μιρμανί σοκ'ο να κράγε μάντε,κράγε
πάρτε με φίλοι στην πλάτη

Τα μα τζίρν λια γκα ράχι
να με βγάλετε ψηλά στην ράχη

Μιρμανί σοκ'ο ντουφέκιν,μα ντουφέκιν
πάρτε φίλοι το ντουφέκι

Καμ τρε βλέζερ ε λιέτε κένα
έχω τρία αδέρφια ας το χουν

Ντα θίστα μάμα τσου μπε ντιάλι
κι αν ρωτήσει η μάνα τι έγινε το παιδί

Ου μαρτούα λια γκα μάλι
παντρεύτηκε ψηλά στο βουνό

Ντα θίστα μάμα τσε νούσε μούαρ
κι αν ρωτήσει η μάνα τι νύφη πήρε

Κόκε πλουμ να κράχε μούαρ
βόλη σφαίρα στην ωμοπλάτη πήρε

Ντα θίστα μάμα τσε κρούσκε βάνε
κι αν ρωτήσει η μάνα τι συμπεθαίροι πήγαν

Σκίπιε ε κρεζέζα ε χάιν
αετοί μαυροκέφαλοι τον έτρωγαν


Τέι γκα μάλι ,μάλι γκα βατάνε
πέρα απο το βουνό στην Τουρκιά

βράνε καπετάν Θωμάνε
σκότωσαν τον καπετάν Θωμά.


αρβανίτικο δημοτικό τραγούδι με επικό χαρακτήρα


Friday, January 28, 2011

η φρυγική γλώσσα

η φρυγική γλώσσα


Η φρυγική  ήταν μια ινδοευρωπαϊκή γλώσσα που μιλιόταν από τους Φρύγες στην Μικρασία κατά την κλασσική αρχαιότητα από τον 8o π.Χ. έως τον 5ο μ.Χ. αιώνα μέχρι την εξαφάνισή της.

Ήταν σύγγενης γλώσσα της ελληνικής και από κάποιους επιστήμονες κατατάσσεται στον ελληνοφρυγικό κλάδο.Τα φρυγικά χωρίζονται στα παλαιοφρυγικά και τα νεοφρυγικά.


Σχετικά με την προέλευση της γλώσσας πολύ γνωστό είναι το πείραμα του Φαραώ Ψαμμέτιχου.

Κάποτε ο Φαραώ της Αιγύπτου Ψαμμέτιχος θέλησε να μάθει ποιά ήταν η πρώτη γλώσσα που μιλούσαν οι άνθρωποι.

Γι'αυτό έδωσε δύο μωρά σε έναν βοσκό σε ένα απομακρυσμένο μέρος και τον διέταξε να μην τους μιλάει καθόλου μέχρι να πουν μόνα τους την πρώτη τους  λέξη.

'ΒΑΒΑ: ΜΕΜΕϜΑΙΣ: ΠΡΟΙΤΑϜΟΣ: ΚΦΙJΑΝΑϜΕJΟΣ: ΣΙΚΕΝΕΜΑΝ: ΕΔΑΕΣ” Βάβα,σύμβουλος,ηγέτης από τα Τυάνα, έκανε αυτή την αφιέρωση αυτή.

Τα μωρά μετά από κάποιο καιρό αναφώνησαν τη λέξη 'βέκος' που θα στα φρυγικά θα πει ψωμί.

Οπότε ο  Ψαμμέτιχος συμπέρανε ότι η πρώτη γλώσσα που μιλούσαν οι άνθρωποι ήταν η φρυγική.Σήμερα αυτή η ιστορία δεν μας βοηθάει και πολύ.


οι Φρύγες όταν ζούσαν στα βαλκάνια (πράσινο χρώμα)

Μέχρι σήμερα στα φρυγικά μαρτυρούνται μερικές εκατοντάδες λέξεις από σύντομες επιγραφές.

Κάποιες λέξεις παρουσιάζουν εκπληκτική ομοιότητα με τις αντίστοιχες ελληνικές και δεν πρέπει να θεωρηθούν δάνεια αλλά μάλλον κοινής προέλευσης.Γενικά και η όλη δομή της θυμίζει τα ελληνικά.

Οι Φρύγες αρχικά ζούσαν στην περιοχή της σημερινής βορείου Ηπείρου και δυτικής Μακεδονίας ,καθώς και στη Μυγδονία δίπλα στους αρχαίους Μακεδόνες την οποία και κατέκτησαν αργότερα.

Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο αρχικά ονομάζονταν Βρύγες πριν μετοικήσουν στην Μικρασία και οι Αρμένιοι ήταν άποικοί τους.

Πιστεύεται ότι τα φρυγικά επηρεάστηκαν από τα θρακικά κατά το πέρασμα των Φρυγών από τη Θράκη στο δρόμο τους για τη Μικρασία.

Ο πυρήνας της Φρυγίας και η επέκταση του φρυγικού βασιλείου



Ηροδότου Ιστορίαι 7, 73)

Φρύγες δὲ ἀγχοτάτω τῆς Παφλαγονικῆς σκευὴν εἶχον, ὀλίγον παραλλάσσοντες. οἱ δὲ Φρύγες, ὡς Μακεδόνες λέγουσι, ἐκαλέοντο Βρίγες χρόνον ὅσον Εὐρωπήιοι ἐόντες σύνοικοι ἦσαν Μακεδόσι, μεταβάντες δὲ ἐς τὴν Ἀσίην ἅμα τῇ χώρῃ καὶ τὸ οὔνομα μετέβαλον ἐς Φρύγας. Ἀρμένιοι δὲ κατά περ Φρύγες ἐσεσάχατο, ἐόντες Φρυγῶν ἄποικοι. τούτων συναμφοτέρων ἦρχε Ἀρτόχμης Δαρείου ἔχων θυγατέρα.

"Κι οι Φρύγες είχαν εξάρτυση ολόιδια με τους Παφλαγόνες, με κάτι λίγες διαφορές μονάχα. Και, όπως λεν οι Μακεδόνες, αυτοί οι Φρύγες ονομάζονταν Βρύγες όσο καιρό ήταν στην Ευρώπη και κατοικούσαν στην ίδια περιοχή με τους Μακεδόνες· όταν όμως μετανάστευσαν στην Ασία, μαζί με τον τόπο άλλαξαν και τ᾽ όνομα. Οι Αρμένιοι πάλι είχαν εξάρτυση παρόμοια με τους Φρύγες, αφού ήταν άποικοι των Φρυγών. Αρχηγός και των δυο τους ήταν ο Αρτόχμης, που είχε γυναίκα θυγατέρα του Δαρείου."

η Μυγδονία


φρυγικό λεξιλόγιο

  • αναρ=ο σύζυγος (αρχ.ελλ ανήρ)
  • αγόρανι=αγοράζουν
  • άκαλα =νερό ,θρακικό άχελ (Θυμίζει τον ποταμό Αχελώο)
  • βαλήν=βασιλιάς
  • βέδυ=επίσης νερό
  • βόνεκος=γυναίκα
  • βράτερε=αδελφός (αρχ ελλ.φράτηρ)
  • γέρμε=ζεστός 
  • γλούρεος χρυσός
  • ζέλκια πράσινος
  • ζεμελος =γη (ίδιας ρίζας με το χαμηλός)
  • ιος=ο οποίος
  • κακοίοι=κακομεταχειρίζομαι (αρχαίο ελληνικό κακόω)
  • κίμερος= μυαλό
  • κικλέν=τροχός
  • κύνες=ο σκύλος
  • μάταρ =μητέρα
  • μέκα-=μεγάλος
  • ονομαν=ονομα
  • πατερης=πατέρες
  • πόδας=πόδι
  • σι= αυτό
  • τι-=το θέμα αυτό είναι το αντίστοιχο του ελληνικού Ζευς και σημαίνει ο θεός.Γενική τιός του θεού (Διός)

δείγμα κειμένου στα φρυγικά
Ιος νι σεμουν κνουμανει κακουν αδδακετ, γεγειμεναν εγεδου τιος ουταν, ακκε οι βεκος ακκαλος τι δρεγρουν ειτου αυτος κε ουα κ εροκα γεγαριτμενος ας βα ταν τευτους

Όποις κάνει κακό σ'αυτόν τον τάφο,ας φέρει την κατάρα του θεού,και το ψωμί και το νερό ας γίνει γι' αυτόν δυσάρεστο.

Φρυγικό αλφάβητο


εξωτερικοί σύνδεσμοι

λεξικό παλιών γλωσσών
http://www.palaeolexicon.com/

φρυγικό λεξιλόγιο
http://indoeuro.bizland.com/project/glossary/phry.html

φρυγικές επιγραφές
http://titus.fkidg1.uni-frankfurt.de/texte/etcs/phrygian/phryg.htm

φρυγικό ετυμολογικό λεξικό
www.indo-european.nl/cgi-bin/response.cgi?root=leiden&morpho=0&basename=\data\ie\phrygian&first=1





Thursday, January 27, 2011

Various Aromanian phrases/ βλάχικες φράσεις και εκφράσεις

Διάφορες φράσεις στα βλάχικα.


Greetings
χαιρετισμοί

bune dzua
good morning
μπούνε τζούε
καλημέρα


Noapti bune.
Good night
Νοάπτι μπούνε.
Καληνύχτα.


Kum hii? (informal)
How are you?
Κουμ χίι;
Πώς είσαι;

Kum hits?
How are you? ( Formal)
Κουμ χιτς;
Πώς είστε;

Tsi adar'?
What are you doing?(How are you?)
Τσι άνταρ';
Τί κάνεις;


Tsi s'adaru'?
What am I supposed to do?
Τσι σ αντάρου';
Τί να κάνω;


Tsi fats'?
How are you doing?
Tσι φάτσ'
Τί κάνεις;


Ghini / ghine.
Fine.
Γκίνι/γκίνε
Καλά

Sh'tini?
And you?
Σ τίνι;
Εσύ;

Getting to know each other
γνωριμίες


Di iu eshti tini?.
Where are you from?
Ντ' ιού έστι τίνι;
Από πού είσαι εσύ;


Di Voscopoli eshti tini?
Are you from Voscopoli?
Ντι βοσκόπολι έστι τίνι;
Από τη βοσκόπολη είσαι εσύ;.


Cum tsi dzicu?
What's your name?
Κουμ τσι τζέκου';
Πώς σε λένε;


Anea ni dzicu
My name is ...
Ανιά νι τζέκου'
Εμένα με λένε.

Cum ti chljamã? 
What's your name?
Κουμ τι κλιάμε;
Πώς σε λένε;

Di cãtsi anji eshti?
How old are you?
Ντί κετς αν' εστί;
Πόσο χρονών είσαι;

Noj himu Armãnj.
We are Aromanian.
Νόι χίμου αρμέν'
Είμαστε Βλάχοι.




Wishes
ευχές

S ti am hëros. (Fãrshãrot)
S hits ghini.
Be well!
Σ τι αμ χερός (αρβαντοβλάχικο).
Σ χιτς γκίνι.
Να είσαι καλά.Να χαίρεσαι.
Να είστε καλά.

S baneadze armanamea!
Long live Aromanians!
Ζ μπενεάτζε αρμενάεα!
Να ζήσει η βλαχιά!



Songs
τραγούδι

Mshatã boatsi.
Nice voice
Μσάτε μποάτσι.
Ωραία φωνή.


-Cari lu căntă cănticlu aestu?
Who is singing this song?
Κάρι' λου κέντε κέντικλου αέστου;
Ποιός το τραγουδάει το τραγούδι αυτό;


Cantitsi armaneashti ditu Sarbii.
Aromanian songs from Serbia.
Κέντιτσι αρμανεάσστι διτου Σάρμπιι.
Βλάχικα τραγούδια από τη Σερβία.


Various phrases
διάφορες


Cu tsi?
With what?
Κου τσί;
Με τί;


Iu i / Iu iasti?
Where is...?
Ιού ι / Ιού ιάστι;
Πού είναι;


Cătse?
Why?
Κετσέ;
Γιατί;


Io hiu/ mini escu.
I am.
Ιο χίου/ μίνι έσκου
Εγώ είμαι.

Cari
Which
Κάρι
Ποιος
Pãne
Until
Πήνε
Μέχρι

Νu shtiu.
I don't know 
Νού σστίου.
Δέν ξέρω.


Di cari anu easti estu ...?
From which year is this?
Ντι κάρι' άνου' εάστι έστου;
Από ποιό έτος είναι αυτό;


S-nvitsem armaneshti.
Let's learn Aromanian.
Σ -νβιτσέμ αρμανέσστι.
Μαθαίνουμε βλάχικα.


Tseapili ali tetă Limushi
Aunt Limushi's onions.
Τσεάπιλι αλι τέτε Λιμούσσι..
Τα κρεμμύδια της θείας Λιμούσιας.


Esku un'feate armane!Sh'mu aresku.
I'm an Aromanian woman and I like it!
Έσκου ουν φεάτε αρμάνε.Σσ μου αρέσκου.
Είμαι βλάχα και μ'αρέσει.


Nu chiari una paduri, fidenlji candu cresc!
A forest is not lost when seedlings are born.
Νου κιάρι όυνε παντούρι,φιντένλλι κάντου κρέσκ!
Δεν χάνεται ένα δάσος όταν γεννιούνται φιντάνια.



-Νu shtiu frate, ma prindi s hiba muljeri di vara sutsata armaneasca.
I don't know brother but they must be women from some Aromanian club.
Νού στίου φράτε,μα πρίντι σ χίμπα μουλιέρι δι βαρα σουτσάτα αρμανεασκα.
Δεν ξέρω αδερφέ,αλλά πρέπει να είναι γυναίκες από κανένα βλάχικο σύλλογο.


O boo!
Shows exclamation or frustration.
Ο μπό! 
Επιφώνημα έκπληξης,θαυμασμού και πλήξης μερικές φορές.


di cu njică t ashtipteam
I'm waiting for you since you were young.
Ντι κου νίκα τ αστιπτεάμ.
Από μικρή σε περιμένω.



Cari va-s-dzăcă că armănamea poati s-hibă ahăntu musheată!
Who would have thought that Aromanian culture could be so beautiful!

Κάρι' βα σ-τζεκε κε αρμενάμεα ποάτι σ-χίμπε αχέντου μουσεάτε!
Ποιός θα το πει ότι η βλαχιά μπορεί να είναι τόσο ωραία!


cuclu nu s avdza iuva
The cuckoo is no where to be heard.
Κούκλου νου σ άβτζε ιουβά.
Ο κούκκος δεν ακούγεται πουθενά.


voj s dzeku'
I want to say.
I will say.
βόι' σ τζεκου'
θέλω να πω.
Θα πω.


pânâ s yină prumuveara
Until spring comes.
πήνε σ γίνε προυμουβεάρα
μέχρι να ρθει η άνοιξη
   

Διαβάστε επίσης
Μαθήματα βλαχικής

Wednesday, January 26, 2011

vini oara si fugim Βίνι ουάρα σι φουτζίμ (=Ήρθε η ώρα να φύγουμε)





- Άιντε βίνι ουάρα, ωρέ σι φουτζίμ, (=Ήρθε η ώρα να φύγουμε)
Μάρω, Μάρω λάι μουσάτε. (=Μάρω όμορφη)

 
- Άιντε σι να τσεμ του λόκου λα νόστρου, (=Να πάμε στα δικά μας τα μέρη)
Μάρω, Μάρω κου όκλεου λάιου. (=Μάρω μαυρομάτα)

 
- Άιντ’ ακλό ιου σ’ κιάντι πούλεου βιάρα, (=Εκεί που κελαηδάει το πουλί το καλοκαίρι)
Μάρω, Μάρω λάι μουσάτε (=Μάρω όμορφη)

 
- Άιντε σι να τσεμ λα πανηγύρλου, (=Να πάμε στο πανηγύρι)
Μάρω, Μάρω κου όκλεου λάιου. (=Μάρω μαυρομάτα)

 
- Άιντε βα τσι’ αντάρ’,μαρί, φουστάνι' αρόσ’, (=Θα σου πάρω κόκκινο φουστάνι)
Μάρω, Μάρω λάι μουσάτε. (=Μάρω όμορφη)

 
- Άιντε βα τσι’ αντάρ’,μαρί, ζουνάρι’ ντ’ ασήμι, (=Θα σο

υ πάρω ασημένια ζώνη)
 
Μάρω, Μάρω κου όκλεου λάιου. (=Μάρω μαυρομάτα)


- Άιντε βα να τσεμ λα πανιγίρλου, (=Θα πάμε στο πανηγύρι)
Μάρω, Μάρω κου όκλεου λάιου. (=Μάρω μαυρομάτα)


Monday, January 24, 2011

Ουαλική γλώσσα και αλφάβητο.



ποσοστό ομιλητών της Ουαλικής ανά περιοχή

Τα ουαλικά (Cymraeg ή y Gymraeg, προφέρεται [kəmˈrɑːɨɡ, ə ɡəmˈrɑːɨɡ]) είναι μια σύγχρονη κελτική γλώσσα του κλάδου των βρυθονικών γλωσσών που μιλιέται κυρίως στην Ουαλία και μαζί με τα αγγλικά είναι επίσημη γλώσσα της.
σημαία Ουαλίας
Ο ουαλικός δράκος.

Ένας χαιρετισμός στα ουαλικά συμπεριλήφθηκε στο χρυσό δίσκο του διαστημοπλοίου Βόγιατζερ ο οποίος περιείχε χαιρετισμούς σε 55 γλώσσες.

Πρόγονος των ουαλικών είναι τα Βρεττανικά από τα αποσπάστηκαν τον 6ο αιώνα.Άλλες γλώσσες που προέρχονται από τα Βρεττανικά είναι τα κορνικά,τα βρετονικά και τα κουμβρικά.

Η λέξη ουαλικά είναι εξώνυμο και σημαίνει 'ξένη ομιλία'.Έτσι ονόμαζαν οι γερμανικής καταγωγής Αγγλοσάξονες τους Ουαλούς.Η λέξη είναι συγγενική με την αρχαία γερμανική λέξη Walha (βάλχα) που σημαίνει ξένος ή ρωμαϊκός.

Από εκεί πιστεύεται ότι προέρχεται και η λέξη βλάχος.Συνώνυμες επίσης είναι και οι gallois,Γαλάτης στα γαλλικά,και  Galltacht στα Ιρλανδικά που είναι μέρος στην Ιρλανδία που μιλιέται ξένη γλώσσα,τα αγγλικά.

Ο όρος που χρησιμοποιείται για τη γλώσσα από τους ίδιους τους Ουαλούς είναι Cymraeg και Cymru για την Ουαλία.


Τα ουαλικά μιλιούνται κυρίως στην Ουαλία και στις περιοχές της Αγγλίας που συνορεύουν με αυτή.Ομιλητές της ουαλικής υπάρχουν στις ΗΠΑ,τον Καναδά και την Αργεντινή (5000 άτομα στην επαρχία Τσουμπούτ).

Σήμερα τα ουαλικά είναι μια ζωντανή υγιής γλώσσα που μιλιέται από 700.000 περίπου άτομα πολλά από τα οποία τα χρησιμοποιούν σε καθημερινή βάση.Μάλιστα η απογραφή του 2004 έδειξε μια αύξηση της τάξης του 2 τοις εκατό (30.000 σε απόλυτους αριθμούς) στον αριθμό τον ομιλητών της ουαλικής στην Ουαλία σε σχέση με το 2001.

Προσπάθειες γίνονται για την περαιτέρω ανάπτυξη της γλώσσας.Μονόγλωσσοι ομιλητές μόνο των ουαλικών,εκτός από πολύ μικρά παιδιά και κάποιους πολύ ηλικιωμένους σε παραδοσιακά ουαλικές περιοχές,ουσιαστικά δεν υπάρχουν.



Για τη γραφή των ουαλικών χρησιμοποιείται μια παραλλαγή του λατινικόυ αλφαβήτου που αποτελείται από 29 γράμματα.Αντίθετα με το σύστημα ορθογραφίας που χρησιμοποιείται στα αγγλικά,στα ουαλικά φωνήεντα θεωρούνται τα γράμματα "a", "e", "i", "o", "u", "w" και "y".Το αλφάβητο είναι το εξής:


a, b, c, ch, d, dd, e, f, ff, g, ng, h, i, l, ll, m, n, o, p, ph, r, rh, s, t, th, u, w, y


 
δείτε το αλφάβητο.



Μερικές ουαλικές φράσεις.

Su'mae
Γειά σου.

Sut dach chi?
Τί κάνετε;

Sut wyt ti?
Τί κάνεις;

Iawn!
Καλά.

Heddiw
Σήμερα



Sunday, January 23, 2011

Η ανάγκη σε κάνει να μάθεις και δέκα γλώσσες.


Προχθές,ενώ περιμένα τη σειρά μου στο καρτοτηλέφωνο,εκείνη την ώρα μιλούσε ένας άγνωστος σε μένα άνθρωπος ο οποίος μάλλον ήταν Πόντιος με καταγώγη από τη Γεωργία.Αυτό που μου έκανε εντύπωση ήταν ότι αυτός ο άνθρωπος μιλούσε στο τηλέφωνο σε τέσσερις γλώσσες!Ούτε μία,ούτε δύο αλλά τέσσερις!Πότε μιλούσε στα ελληνικά,πότε στα γεωργιανά,πότε στα ρώσικα και πότε στα αγγλικά.Μερικές φορές μπέρδευε και κανά δυό γλώσσες μεταξύ τους.Εκτός από τα ελληνικά εννοείται, τυγχάνει να γνωρίζω κάμποσα ρώσικα και αγγλικά.Γεωργιανά δεν ξέρω αλλά αν τα ακούσω καταλαβαίνω ότι είναι γεωργιανά.Οπότε και  αναγνώρισα τις γλώσσες που χρησιμοποιούσε.

'Βίος και Πολιτεία´ πρέπει να είναι αυτός ο άνθρωπος σκέφτηκα αφού η ανάγκη,η μετανάστευση και η ζωή τον έκανε να μάθει τέσσερις γλώσσες για να επιβιώσει.

Τελικά από ότι φαίνεται η πολυγλωσσία,δηλαδή η γνώση πολλών γλωσσών  είναι σε μεγάλο βαθμό θέμα ανάγκης και συνθηκών που θα βρεθείς.Όταν υπάρχουν οι κατάλληλες συνθήκες κάποιος μπορεί να μάθει πολλές γλώσσες κάτι που φαίνεται ακατόρθωτο για το μέσο άνθρωπο.

Αυτό το φαινόμενο δεν είναι άγνωστο στην Ελλάδα και γενικά στα Βαλκάνια όπου  υπάρχουν ολόκληροι πληθυσμοί δίγλωσσοι ή και τρίγλωσσοι. Χαρακτηριστικό  παράδειγμα είναι οι αρβανίτες και οι βλάχοι.Μάλιστα κάποιοι βλάχοι από τη Βόρεια Ήπειρο μιλούν βλάχικα,ελληνικά και αλβανικά.

τα μοσαραβικά


Τα μοσαραβικά ήταν μια γλωσσική συνέχεια στενά συνδεδεμένη με ρωμανικές (λατινογενείς) διαλέκτους  που μιλιούνταν στις περιοχές της Ιβηρικής Χερσονήσου που κυριαρχούσαν οι μουσουλμάνοι κατά τα πρώτα στάδια της ανάπτυξης των λατινογενών γλωσσών στην Ιβηρία.Τα μοσαραβικά  προέρχονται  από την ύστερη λατινική και τις πρώιμες ρωμανικές  διάλεκτους που μιλιούνταν στην Ιβηρική Χερσόνησο από τον 5ο έως τον 8ο αιώνα, και  μιλιούνταν μέχρι τον 14ο αιώνα. Αυτό το σύνολο των διαλέκτων έγινε γνωστό ως μοσαραβική γλώσσα αν και δεν υπήρξε ποτέ μια κοινή διάλεκτος. (η λέξη μοσαραβικα προέρχεται από την αραβική λέξη مستعرب - musta'rab, δηλαδή "αραβοποιημένη").Η γλώσσα γραφόταν στο αραβικό αλφάβητο.




εθνογλωσσικός χάρτης της νοτιοδυτικής Ευρώπης

Η προέλευση του ονόματος της γλώσσας
Αν και το όνομα Μοσαραβικά χρησιμοποιείται σήμερα για τις λατινογενείς γλώσσες της Ισπανίας, το εγγενές όνομα (αυτώνυμο ή ενδώνυμο ) της γλώσσας δεν ήταν "muzarab" ή "mozarab",''μοσαραβικά'', αλλά latinus ή Λατίνους. Οι ίδιοι οι Μοσάραβες ποτέ δεν ονόμαζαν τη δική τους γλώσσα "μοσαραβικά", αλλά χρησιμοποιούσαν ένα  όνομα που σήμαινε 'λατινικά' (δηλαδή, ρωμανική γλώσσα).Επιπλέον δεν αυτοαποκαλούνταν Μοσάραβες.

     Κατά καιρούς χριστιανικές κοινότητες ήκμασαν στη Μουσουλμανική Ισπανίαυτοί οι χριστιανοί τώρα συνήθως αναφέρονται ως Mozárabes, αν και ο όρος δεν ήταν σε χρήση την εποχή εκείνη (Χίτσκοκ 1978)
 


Μόλις το 19ο αιώνα οι Ισπανοί ιστορικοί άρχισαν να χρησιμοποιούν τις λέξεις "mozarabs"και "mozarabic" για να αναφερθούν σε αυτούς τους χριστιανούς που ζούσαν κάτω από το μουσουλμανική εξουσία στην Ιβηρική χερσόνησο κατά τον Μεσαίωνα και στη γλώσσας τους. Ένα άλλο πολύ συχνό Αραβικό εξώνυμο για αυτή τη γλώσσα ήταν al-ajamiya («ξένος / ξένη») που είχε την έννοια της της λατινογενούς γλώσσας στο Al-Andalus. Έτσι, οι λέξεις "μοσαραβικά "ajamiya" είναι εξώνυμα και δεν αποτελούν αυτώνυμα της γλώσσας.

Ο Ρότζερ Ράιτ, στο βιβλίο του σχετικά με την εξέλιξη των πρώιμων λατινογενών γλωσσών στη Γαλλία και στην Ιβηρική Χερσόνησο που ονομαζόταν '' 'Υστερη λατινική και πρώιμες ρωμανικές γλώσσες στην Ισπανία και τη καρολίγνεία Γαλλία, σελίδα 156, αναφέρει ότι:


Η πρώιμη λατινογενής γλώσσα στη μουσουλμανική Ισπανία ήταν γνωστή στους ομιλητές της ώς latinus. Αυτή η λέξη μπορεί να οδηγήσει σε σύγχυση τους μελετητές των Βισιγότθων  που τη χρησιμοποιούσαν για να  διακρίνουν τις λατινονεγείς γλώσσες  από τα ελληνικά ή τα εβραϊκά.O Simonet (1888: XXIII-IV, XXXV-VII), βεβαίωσε ότι στη μουσουλμανική Ισπανία,ο ίδιος όρος  χρησιμοποιήθηκε για να αναφερθεί στη μη αραβική λαϊκή (γνωστή ως Αl-Lathinī)

Επίσης, στο ίδιο βιβλίο, σελίδα 158, ο συντάκτης αναφέρει ότι:

     Η χρήση των latinus με τη σημασία της λατινογενούς γλώσσας , σε αντίθεση με την αραβική, βρίσκεται επίσης και  βόρεια των θρησκευτικών συνόρων.




Αυτό σημαίνει ότι η λέξη latinus  ή Latino είχε την έννοια της προφορικής ρωμανικής γλώσσας  σε αντίθεση μόνο με την κλασσική λατινική (lingua Latina), μερικούς αιώνες αργότερα. Για τους σύγχρονους ομιλητές μιας ρωμανικής γλώσσας της Ιβηρικής χερσονήσου της εποχής εκείνης η ιδιωματική ομιλίας τους, θεωρούνταν ως απλή λατινική. Η κλασική λατινική θεωρήθηκε ως μια  ομιλία των μορφωμένων  όχι μια  διαφορετική γλώσσα.

Ένα άλλο σημαντικό ζήτημα που αναφέρεται σε αυτή την παλαιορωμανική γλώσσα είναι το όνομα που οι Σεφραδίτες Εβραίοι έδιναν στην λατινογενή προφορική γλώσσα τους στην Ιβηρία ,δηλαδή ''Λαντίνο΄΄ και επίσης το όνομα που λατινόφωνοι κάτοικοι των Άλπεων έδιναν στη γλώσσα τους, τα Ladins.

Στην Ιβηρική Χερσόνησο:

     Η λέξη Λαντίνο (<Latinum) επέζησε με τη συγκεκριμένη γλωσσική έννοια της ισπανικής που γράφτηκε από Εβραίους» (Ρότζερ Ράιτ 1982, σ. 158)
Δηλάδη πολλοί άλλοι χρησιμοποιούσαν παραπλήσιο όνομα για να ονομάσουν τη γλώσσα τους αφού όλες αυτές οι γλώσσες ήταν λατινογενείς .Αυτό δημιουργεί σύγχυση στο ποιά γλώσσα αναφερόμαστε.

Γραφή
Τα μοσαραβικά γράφονταν στο αραβικό αλφάβητο,ένα φαινόμενο μοναδικό,μια δυτικοευρωπαϊκή λατινογενής γλώσσα να γράφεται στα αραβικά γράμματα.H γραφή αυτή ονομαζόταν aljamiando.

Κείμενο γραμμένο στα μοσαραβικά (aljamiando) του  Mancebo de Arévalo,16ος αιώνας




Συμπερασματικά 
Mοσαραβικά ήταν μια λατινογενής γλώσσα της μουσουλμανικής Ισπανίας και Μοσάραβες οι ομιλητές της οι οποίοι δεν όνομασαν ποτέ έτσι τη γλώσσα τους ή τον εαυτό τους.Η γλώσσα ονομαζόταν Λατίνο από τους ομιλητές της που απλά σήμαινε λατινικά και δεν είχε καμία σχέση με τα αραβικά.Ο όρος μοσαραβικά είναι τεχνητός και χρησιμοποιήθηκε αργότερα από τους ερευνητές για να τη διακρίνουν από άλλες λατινογενείς διαλέκτους που μιλιούνταν στην Ισπανία,τη Γαλλία και άλλες περιοχές.


Friday, January 21, 2011

Τα γκαγκαούζικα και το αλφάβητό τους

Η Γκαγκαούζικη Γλώσσα

Σύντομη Ιστορία των Γκαγκαούζων

Οι Γκαγκαούζοι είναι μια τουρκόφωνη ορθόδοξη χριστιανική εθνοτική ομάδα, που κατοικεί κυρίως στη Γκαγκαουζία της Μολδαβίας, καθώς και σε περιοχές της Βουλγαρίας, Ουκρανίας, Ρουμανίας και Ελλάδας.

Η προέλευση των Γκαγκαούζων είναι αντικείμενο συζήτησης. Πιστεύεται ότι κατάγονται από τουρκόφωνους πληθυσμούς που εγκαταστάθηκαν στη Βαλκανική Χερσόνησο μετά την πτώση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Κατά τον 19ο αιώνα, πολλοί Γκαγκαούζοι μετανάστευσαν προς τη Ρωσική Αυτοκρατορία, όπου τους παραχωρήθηκαν εδάφη στη σημερινή Μολδαβία.

Παρά την τουρκική καταγωγή της γλώσσας τους, οι Γκαγκαούζοι διατήρησαν την ορθόδοξη χριστιανική πίστη τους, γεγονός που τους διαφοροποίησε από άλλους τουρκόφωνους λαούς.

Εκδίωξη και Ανταλλαγή Πληθυσμών

Κατά τη Συνθήκη της Λωζάνης το 1923, οι Γκαγκαούζοι της Ανατολικής Θράκης εκδιώχθηκαν από τα εδάφη τους λόγω της υποχρεωτικής ανταλλαγής πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Αν και μιλούσαν μια τουρκική γλώσσα, η ορθόδοξη χριστιανική τους πίστη τους κατέταξε στους «Έλληνες» της ανταλλαγής. Πολλοί εγκαταστάθηκαν στη Βόρεια Ελλάδα, ενώ άλλοι βρήκαν καταφύγιο στη Βουλγαρία και τη Σοβιετική Ένωση.

Η βίαιη αυτή μετακίνηση είχε σοβαρές επιπτώσεις στη γλώσσα και την πολιτιστική τους ταυτότητα. Στην Ελλάδα, οι Γκαγκαούζοι σταδιακά αφομοιώθηκαν στον ελληνικό πληθυσμό, ενώ στη Μολδαβία και την Ουκρανία διατήρησαν περισσότερο τη γλωσσική τους κληρονομιά.

Αλφάβητο

Αρχικά, η γραφή των Γκαγκαούζικων βασιζόταν στο ελληνικό αλφάβητο μέχρι το 1957. Από το 1975 έως το 1991, στη Μολδαβία, χρησιμοποιήθηκε το κυριλλικό αλφάβητο, το οποίο τελικά αντικαταστάθηκε από το λατινικό.

Το σύγχρονο λατινικό αλφάβητο βασίζεται σε μια προσαρμοσμένη εκδοχή του τουρκικού αλφαβήτου με δύο επιπλέον γράμματα:

  • ‹ ä › για τον ήχο [æ] (παρόμοιο με το ‹ ə › στα Αζέρικα).
  • ‹ ţ › για τον ήχο [ts] (όπως στα Μολδαβικά).

Το Λατινικό Αλφάβητο

Το γκαγκαούζικο αλφάβητο

Το Γκαγκαούζικο αλφάβητο

Το Κυριλλικό Αλφάβητο

Ιστορικές Φωτογραφίες

Φωτογραφία των Γκαγκαούζων στην Ανατολική Θράκη

Γκαγκαούζοι στην Ανατολική Θράκη πριν την ανταλλαγή πληθυσμών

Γκαγκαούζοι πρόσφυγες στη Βόρεια Ελλάδα

Πρόσφυγες Γκαγκαούζοι στη Βόρεια Ελλάδα

Βίντεο για την Ιστορία των Γκαγκαούζων

h3 style="color: #004080;">Βίντεο: Γκαγκαούζικη γλώσσα στην Ελλάδα

Η μπάμπω Χρήστα, μια Ελληνίδα γιαγιά, διηγείται την ιστορία της ζωής της στα γκαγκαούζικα.

Thursday, January 20, 2011

Πώς παράγγελνουν φραπέ στη Βουλγαρία


Πρόσφατα ταξίδεψα στη Βουλγαρία και κάθησα σε μια καφετέρια για καφέ.Ήθελα να παραγγείλω φραπέ γλυκό με γάλα αλλά οι γνώσεις που έχω στα βουλγάρικα είναι πολύ λίγες έως μηδαμηνές.Βέβαια μπορώ να τα διαβάσω αφού γνωρίζω αρκετά ρώσικα τα οποία μοιάζουν με τα βουλγαρικά στο λεξιλόγιο αρκετά.Κάπου είχα δει γραμμένη τη φράση кафе бяло (καφέ μπιάλο) καφέ άσπρο δηλαδή με γάλα.Έρχεται ο σερβιτόρος και του το λέω .Μάλλον δεν κατάλαβε γιατί η απάντησή του ήταν η ερώτηση: бяло?.Τότε αποφασίσα να το πω όπως το ξέρω και επιστράτευσα  όλες τις γνώσεις που είχα στα βουλγαρικά.
Και να τι απάντηση μου βγήκε: фрапе с млеко.Сладко.Φραπέ σ μλέκο.Σλάτκο.

Δηλαδή χρησιμοποίησα τις εξής λέξεις που ήξερα: 

φραπέ από τα ελληνικά που την ήξερα,  
σ που σημαίνει με .Για το σ έχω αμφιβολίες.Υπάρχει και το σησ.
μλέκο= γάλα
σλάτκο=γλυκό


Γραμματικά μπορεί να έκανα και λάθη αλλά τελικά μάλλον το πέτυχα αφού ο σερβιτόρος μου έφερε φραπέ,γλυκό με γάλα.

Wednesday, January 19, 2011

νέα λήμνια επιγραφή



η νέα λήμνια επιγραφή
Πηγή εικόνας:http://blogs.umass.edu/rwallace/2010/12/01/new-lemnian-inscription/ 


Το 2009 βρέθηκε στη Λήμνο,στην Εφέστια μια δεύτερη επιγραφή (η πρώτη ήταν η στήλη της Λήμνου ,το 1886) στην άγνωστη γλώσσα που μιλιόταν στη Λήμνο πριν την αντικατάσταση της με τα αττικά ελληνικά,γραμμένη στο δυτικό ελληνικό αλφάβητο (ευβοϊκό).

Η σύχρονη ακαδημαϊκή κοινότητα έχει καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η Λήμνια γλώσσα ήταν συγγενής της ετρουσκικής.

Η επιγραφή  διαβάζεται από δεξιά προς τα αριστερά και σε σύγχρονη μεταγραφή γράφει:

soromš : aslaš hktaonosi : heloke

Από ανάλυσεις που έγιναν στην επιγραφή πιστεύεται ότι :


  • μάλλον η λέξη heloke είναι στο 3ο ενικό πρόσωπο κάποιου παρελθοντικού χρόνου ετρουσκική αντίστοιχη κατάληξη -ace και ρίζα hel που σημαίνει σκοτώνω σφάζω στα ετρουσκικά.Δηλάδη αναφέρα σε μια θυσία που έγινε.
  • η λέξη hktaonosi είναι στη δοτική με κατάληξη δοτικής πτώσης τη -si,που σημαίνει 'για',πανομοιότυπη με τα ετρουσκικά.
  • η λέξη aslaš από σύγκριση που έγινε με ετρουσκικές επιγραφές μάλλον είναι όνομα.Δηλαδή aslaš hktaonosi σημαίνει για ποιόν,σε ποιόν έγινε η θυσία.
  • η τελευταία λέξη  surumś είναι προφανής τύπος γενικής πτώσης σε -ś και σημαίνει τί θυσιάστηκε.
Βέβαια αυτές οι εξηγήσεις δεν έχουν αποδειχθεί πλήρως και χωράνε και άλλες πιθανές ερμηνείες της επιγραφής.


Monday, January 17, 2011

το τουρκικό αλφάβητο


Το σύγχρονο τουρκικό αλφάβητο αποτελείται από 29 γράμματα και βασίζεται στο λατινικό  με την τροποποίηση μερικών γράμματων του ώστε αυτά να ανταποκρίνονται στη φωνολογία της τουρκικής γλώσσας.Τα γράμματα αποδίδουν σε μεγάλο βαθμό τους φθόγγους της τουρκικής γλώσσας.


Το λατινογενές αλφάβητο υιοθετήθηκε το 1938 από τον Κεμάλ στα πλαίσια μιας προσπάθειας εκσυγχρονισμού και εξευρωπαϊσμού της χώρας.Μέχρι τότε χρησιμοποιούνταν το οθωμανικό τουρκικό αλφάβητο που ήταν μια παραλλαγή του περσοαραβικού αλφαβήτου.



*Το γράμμα σε κάποιες περιοχές προφέρεται σαν γ,στην επίσημη γλώσσα μακραίνει το προηγούμενο σύμφωνο χωρίς να προφέρεται το ίδιο.Δηλαδή οğ προφέρεται σαν ογ ή οο.
Τα γράμματα ç,j,ş προφέρονται σαν παχύ τσ,ζ,σ αντίστοιχα.
Τα φωνήεντα ö,ü προφέρονται σαν ο και ου αλλά με πιο κλειστό και στρογγυλεμένο το στόμα.

σχετικές γλώσσες
τουρκικά

σχετικά αλφάβητα
οθωμανικό

τουρκικό αλφάβητο με ήχο
http://www.onlineturkish.com/alphabet.asp 

Sunday, January 16, 2011

Το ετρουσκικό αλφάβητο

το ετρουσκικό αλφάβητο
Το ετρουσκικό αλφάβητο προήλθε από το ευβοϊκό αλφάβητο (δυτικό ελληνικό) το οποίο το δανείστηκαν οι Ετρούσκοι από τις ελληνικές αποικίες Στην Ιταλία.Από το ετρουσκικό αλφάβητο προήλθε το λατινικό.

Κάποια από αυτά τα γράμματα έχουν και παραλλαγές.Μεταγενέστερα κάποια άλλαξαν ή αφαιρέθηκαν


τα ετρουσκικά γράμματα





σχετικές γλώσσες

ετρουσκικά

Saturday, January 15, 2011

Η Φωνή των Ράσνα: Αποκωδικοποιώντας τη Γλώσσα των Ετρούσκων.

Η Κληρονομιά των Ράσνα

Ετρουσκική Γραφή

Στην καρδιά της αρχαίας Ετρουρίας, οι Ράσνα, όπως αποκαλούσαν οι Ετρούσκοι τον εαυτό τους, έπλασαν μια γλώσσα μοναδική, ξένη προς τις ινδοευρωπαϊκές ρίζες του ελληνορωμαϊκού κόσμου. Η ετρουσκική γλώσσα, χαραγμένη σε πηλό, πέτρα και μπρούτζο, αντηχούσε στις πεδιάδες της βορειοδυτικής Ιταλίας και στα παράλια της Κορσικής, από το 1200 έως το 550 π.Χ. Δανειζόμενοι το ευβοϊκό αλφάβητο από τις ελληνικές αποικίες, οι Ετρούσκοι το μετέτρεψαν σε καθρέφτη της ψυχής τους, γράφοντας από δεξιά προς τα αριστερά, με γράμματα αντεστραμμένα, σαν να ήθελαν να κρατήσουν τα μυστικά τους κρυφά.

Η γλώσσα τους, αν και δεν έχει αποκρυπτογραφηθεί πλήρως, μας ψιθυρίζει ακόμη μέσα από εκατοντάδες λέξεις και επιγραφές, όπως η μυστηριώδης Στήλη της Λήμνου, που φαίνεται να μοιράζεται την ίδια γλωσσική ρίζα. Από το ετρουσκικό αλφάβητο γεννήθηκε το λατινικό, δίνοντας ζωή στις λέξεις που διαμόρφωσαν τον δυτικό κόσμο. Παρακάτω, τα γράμματα παρουσιάζονται σε μεγάλα, κίτρινα τετράγωνα πλαίσια, μαζί με την προφορά τους και τις λατινικές τους αντιστοιχίες.

Τα Γράμματα των Ράσνα

𐌀
A
/a/
A
𐌁
B
/b/ (σπάνιο)
B
𐌂
C
/k/
C
𐌃
D
/d/ (σπάνιο)
D
𐌄
E
/e/
E
𐌅
V
/v/
V
𐌆
Z
/z/
Z
𐌇
H
/h/
H
𐌈
Θ
/tʰ/
Θ (Th)
𐌉
I
/i/
I
𐌊
K
/k/
K
𐌋
L
/l/
L
𐌌
M
/m/
M
𐌍
N
/n/
N
𐌏
P
/p/
P
𐌐
Ś
/ʃ/
Ś (Sh)
𐌑
R
/r/
R
𐌒
S
/s/
S
𐌓
T
/t/
T
𐌔
U
/u/
U
𐌕
Φ
/pʰ/
Φ (Ph)
𐌖
Χ
/kʰ/
Χ (Kh)
𐌗
F
/f/
F
𐌘
Αριθμός 100
/θ/ (αριθμός 100)
𐌙
Αριθμός 50
/χ/ (αριθμός 50)
𐌚
F (παραλλαγή)
/f/ (παραλλαγή)
F

Η Φωνή της Ετρουσκικής

Άρης του Τόντι

Ο Άρης του Τόντι, μπρούτζινο ετρουσκικό άγαλμα

Οι Ετρούσκοι, γνωστοί στους Έλληνες ως Τυρρηνοί, υπήρξαν ένας λαός που άνθισε βαθιά επηρεασμένος από τον ελληνικό πολιτισμό, μα με μια γλώσσα που παρέμενε ξεχωριστή, χωρίς γνωστούς προγόνους ή απογόνους. Οι λέξεις τους, όπως το φersu που έδωσε στα λατινικά τη λέξη persona, ή το Rumon, πιθανή ονομασία του ποταμού Τίβερη, άφησαν ίχνη που ακόμη αναζητούμε. Η ετρουσκική γλώσσα, αν και αντικαταστάθηκε από τα λατινικά έως το 550 π.Χ., διατηρήθηκε για λίγο στα χέρια λίγων Ρωμαίων, με τον αυτοκράτορα Κλαύδιο να είναι ο τελευταίος που κατέγραψε τη γνώση της, συντάσσοντας ένα χαμένο έργο είκοσι τόμων και ένα λεξικό, εμπνευσμένος από την ετρουσκικής καταγωγής σύζυγό του, Ουργκουλάνιλλα.

Η Στήλη της Λήμνου, γραμμένη σε ελληνικό αλφάβητο αλλά σε γλώσσα που μοιάζει με την ετρουσκική, και οι θεωρίες που συνδέουν την ετρουσκική με τη μινωική, προσθέτουν στρώματα μυστηρίου σε αυτή την αρχαία φωνή. Παρακάτω, εξερευνήστε το λεξιλόγιο των Ράσνα, λέξεις που αποκαλύπτουν τη ζωή, τη θρησκεία και την κοινωνία τους.

Λεξιλόγιο των Ράσνα

Ετρούσκος Πολεμιστής

Ετρούσκος πολεμιστής, περίπου 500 π.Χ.

  • ac: φτιάχνω ή προσφέρω, λατινικά: facere
  • ais ή eis: θεός, λατινικά: Deus
  • aisar: θεοί
  • apa: πατέρας, λατινικά: pater
  • ati: μητέρα, λατινικά: mater
  • clan: γιος, λατινικά: Cliens
  • lauchum: βασιλιάς
  • lautun: οικογένεια
  • puia: γυναίκα, σύζυγος, λατινικά: puella
  • suthi: τάφος
  • usil: ήλιος
  • vinum: κρασί
  • ziva: οι πεθαμένοι, λατινικά: Avis (πρόγονοι)

Αυτές οι λέξεις, χαραγμένες σε αγγεία και τάφους, αποκαλύπτουν έναν λαό που τιμούσε τη οικογένεια, τη θρησκεία και τη φύση. Το λεξιλόγιο τους, αν και περιορισμένο, μας επιτρέπει να κρυφοκοιτάξουμε στον κόσμο τους.

Οπτικοακουστικό Ταξίδι

Αυτά τα βίντεο φέρνουν στο φως την ετρουσκική κληρονομιά, από την τέχνη και τη γραφή τους έως τις προσπάθειες αποκρυπτογράφησης της γλώσσας τους, που παρέμεινε ζωντανή μόνο στα χέρια λίγων, όπως ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Κλαύδιος.

Ανακαλύψτε το ετρουσκικό αλφάβητο, όπου μεγάλα γράμματα σε κίτρινα τετράγωνα πλαίσια αφηγούνται την ιστορία των Ράσνα, ενός χαμένου πολιτισμού.

Ads block

Banner 728x90px

FOLLOW ME

Search This Blog

Contact us.

Name

Email *

Message *

Translate

Recent comments

Followit

Popular