 |
| Ο Τζόρτζ Λυκούργος,1892. Επιφανής Ελληνοχαβανέζος επιχειρηματίας του τουρισμού. |
Η ελληνική παρουσία στη Χαβάη ξεκινάει πολύ παλιά, τον 19ο αιώνα.Μετά το 1870 Έλληνες φαλαινοθήρες και ναυτικοί βρέθηκαν στον κεντρικό Ειρηνικό ,στο νησί της Χαβάης.
Οι σχέσεις Ελλήνων με τη Χαβάη φαίνεται να ήταν στενές. Μάλιστα το 1850 οι Χαβανέζοι πρίγκηπες Liholiho και Lot Kapuāiwa είχαν συναντήθει στο Παρίσι με τον... Χαρίλαο Τρικούπη, ο οποίος φέρεται να τους προσκάλεσε να πιούν και να παίξουν τυχερά παίγνια μαζί του, προκαλώντας την αντίδραση του Gerrit Judd, Αμερικανού ιεραποστόλου στο Βασίλειο της Χαβάης.
Σήμερα οι ελληνικής καταγωγής κάτοικοι στη Χαβάη υπολογίζονται γύρω στους 2100 σύμφωνα με απογραφή του 2010.
 |
| Ο Τζόρτζ Μουζάλας Καλβοκορέσης. Αξιωματικός του πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ, γεννημένος στη Χίο το 1816. Συμμετείχε σε εξερευνητικές αποστολές των ΗΠΑ στον Ειρηνικό. Σκοτώθηκε στον Αμερικανικό Εμφύλιο. |
Το 1870 σαράντα περίπου Έλληνες εγκαταστάθηκαν στο νησί μεταφέροντας και εκεί το επιχειρηματικό τους δαιμόνιο ,έστεισαν εμπορικές επιχειρήσεις ,ναυτικές, μαγαζιά,μπαρ, εστιατόρια και δωμάτια.
Οι Χαβανέζοι τους ονόμαζαν Helene Χελένε στη γλώσσα τους. Οι Έλληνες ήταν απ' τους πρώτο haole , ξένοι στα χαβανέζικα, που εγκαταστάθηκαν στο νησί.
 |
| Το νησιωτικό σύμπλεγμα της Χαβάης. |
Πρώτη άφιξη Ελλήνων
Οι πρώτοι Έλληνες ήρθαν στο νησί το 1830 ως ναυτικοί και φαλαινοθήρες ως μέρος αποστολής του Βρετανού καπετάνιου Τζόν Κουκ.
Το 1839 στο νησί ιδρύθηκε ρωσική ορθόδοξη εκκλησία όπου και πήγαιναν οι Έλληνες.
Πραξικόπημα κατά της βασιλείας.
Το 1893 άρχισε επανάσταση στο νησί αποτελούμενη κυρίως από ξένους υπηκόους,Αμερικανούς κυρίως και κάποιους ντόπιους κατοίκους της Χονολουλούς ,με ένα πραξικόπημα κατά της βασίλισσας της Χαβάης Liliʻuokalani.
 |
| Η χαβανέζα βασίλισσα Liliʻuokalani. |
Με το πραξικόπημα ζητούσαν την παραίτησή της και την επέμβαση των πεζοναυτών των ΗΠΑ για την ένωση του νησιού με τις ΗΠΑ. Πράγμα που τελικά έγινε το 1898.
Μάλιστα ήταν απ' τους λίγους ξένους που εναντιώθηκαν στην κατάργηση της μοναρχίας που υπήρχε στο νησί,το βασίλειο της Χαβάης.
Προτεστάντες κατά Ελλήνων.
Η αμερικανική προτεσταντική ιεραποστολή
για τη διάδοση του χριστιανισμού στο νησί αναγνώρισε ότι οι Έλληνες είναι στοιχειωδώς χριστιανοί αλλά ανέπτυξε για αυτούς άπλετο μίσος.
Θεωρούσε τους Έλληνες επιχειρηματικά δαιμόνιους και δραστήριους αλλά από την άλλη ανήθικους ,ψεύτες και απατεώνες.
 |
| Ο Hiram Bingham I, επικεφαλής της αμερικανικής προτεσταντικής ιεραποστολής και σφοδρός πολέμιος των Ελλήνων της Χαβάης. |
Δεύτερο μεταναστευτικό κύμα.
Το 1870, εξαιτίας λιμού και υπερπληθυσμού στην Ελλάδα, ένα δεύτερο κύμα μεταναστών από την πατρίδα έφτασε στο νησί για να δουλέψει στις φυτείες ζαχαροκάλαμου.
Μεταξύ τους ήταν επιχειρηματίες που έδιναν δουλειά σε συμπατριώτες τους προσλαμβάνοντάς τους στις επιχειρήσεις τους.
Εκείνη την εποχή οι ιεραπόστολοι είχαν γίνει ήδη μέλος της οικονομικής ελίτ του νησιού και μισούσαν ακόμα περισσότερο τους Έλληνες γιατί τους έβλεπαν ως ανταγωνιστές , ιδιαίτερα στην εξαγωγή ανανά,το σημαντικότερο εξαγώγιμο προϊόν της Χαβάης εκείνη την εποχή.
Ο Πίτερ Καμαρινός και η αντικαθεστωτική του δράση.
Μεταξύ των μεταναστών αναδείχθηκε σε εξέχουσα προσωπικότητα ο Πέτρος Καμαρινός ο οποίος έγινε συνιδρυτής εταιρίας εξαγωγών με τον Α. Κάμπελ . Ο Καμπελ θεώρησε ότι ο Καμαρινός τον εξαπάτησε και του έκανε αγωγή για 6μισυ χιλιάδες δολάρια,πόσο αρκετά μεγάλο για την εποχή. Για σύγκριση η Αλάσκα πουλήθηκε απ' τη Ρωσία στις ΗΠΑ για 7 εκατομμύρια δολάρια.
Ο Νιούμαν,ένα άλλο μέλος της εταιρείας στάθηκε στο πλευρό του Καμαρινού στην αγωγή. Ακολούθησαν άλλες δύο αγωγές.
Οι Έλληνες άρχισαν να αποφεύγουν τα μέλη της ιεραποστολής και να υποστηρίζουν τα μέλη της ντόπιας μοναρχίας, γεγονός που έδειχνε για τους ιεραποστολικούς προτεστάντες την υποστήριξη των Ελλήνων στη ντόπια μοναρχία αλλά και την ανηθικότητά τους.
Λάδι στη φωτιά έριχνε η παρουσία Ελλήνων σε δεξιώσεις του βασιλιά ,με μουσική,χορούς hula και αλκοόλ.
Η ιεραποστολή στράφηκε ακολούθως σε βίαια μέσα και η πολιτική κατάσταση των Ελλήνων ήταν επισφαλής.
Το 1887 η ιεραποστολή εξανάγκασε τον βασιλιά Kalākaua να ψηφίσει Σύνταγμα. Μετά τον θάνατό του τον διαδέχθηκε η κόρη του η βασίλισσα Liliʻuokalani η οποία τελικά ανατράπηκε από την ιεραποστολή.
 |
| Ο βασιλεύς της Χαβάης Kalākaua. |
Η νέα κυβέρνηση άρχισε οικονομικούς διωγμούς κατά των Ελλήνων τους οποίους κατηγορούσε για εμπορία αλκοόλ και δημιουργούσε προβλήματα ώστε να δυσκολεύονται να βγάλουν άδεια για οποιαδήποτε βιοτεχνία.
Απαγόρευση χαβανέζικης μουσικής και του χορού hula.
 |
Η ρεσεψιόν του ξενοδοχείου Σανς Σοουσι του
Λυκούργου στο Γουακίκι της Χαβάης. |
Η χαβανέζικη μούσικη και ο χορός hula απαγορεύτηκαν με διάταγμα να γίνονται δημόσια ως... ανήθικοι αλλά επιτρεπόταν ιδιωτικ. Ο Γεώργιος Λυκούργος προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων όταν κάλεσε την εθνική μπάντα να παίξει στο ξενοδοχείο του.
 |
| Χαβανέζες χορεύτριες του απαγορευμένου χορού χούλα. |
Οι Έλληνες αντιστάθηκαν στην επαναστατική κυβέρνηση και πήραν μέρος σε αντικυβερνητικές δραστηριότητες με επικεφαλείς Βρετανούς βασιλικούς, Αυστριακούς και Γερμανούς οι οποίοι είχαν σκοπό να ανατρέψουν τους ιεραποστολικούς.
Η αντικυβερνητική δράση κατεστάλη ,πολλοί συνελήφθησαν ,μεταξύ τους δύο Έλληνες.
Ο Καμαρινός ήταν από τους πιο θερμούς υποστηρικτές των αντικαθεστωτικών ,ο οποίος μάλιστα είχε δηλώσει ότι προτιμά να δώσει τη μισή του περιουσία και να δει τους ιεραποστολικούς κρεμασμένους.
Ο ύποπτος θάνατος του Καμαρινού.
Ο Καμαρινός στάλθηκε με 'ψυχολογικα' προβλήματα σε ψυχιατρείο στην Καλιφόρνια. Εκεί πέθανε μετά από κάμποσο καιρό. Σύμφωνα με μαρτυρίες επιτέθηκε σε νοσοκόμους οι οποίοι τον τραυμάτισαν.
Η σωρός του παραδόθηκε στην οικογένειά του σε σήψη ,τρεις μέρες μετά, για να μην φανούν τα χτυπήματα στο σώμα του σύμφωνα με την οικογένειά του.
Εικάζεται ότι η δολοφονία έγινε κατά παραγγελία ιεραποστολικών.
Επίδραση της ελληνικής στα χαβανέζικα.
Η προτεσταντική αποστολή χρησιμοποίησε κάποιες ελληνικές λέξεις για την μετάφραση της Βίβλου από τα αγγλικά στα
χαβανέζικα. Όπως η λέξη alopeka, από το αλωπηξ αλεπού,καθώς και οι λέξεις diabolo,διάβολος και meli, μέλι.
Υπάρχουν όμως κάποιες άλλες λέξεις στα χαβανέζικα οι οποίες φέρουν εκπληκτική ομοιότητα με ελληνικές που δεν σχετίζονται με την ιεραποστολική δραστηριότητα και η ετυμολογια των οποίων χάνεται στα βάθη των χιλιετιών.
Κάποιες τέτοιες χαρακτηριστικές είναι οι εξής:
'aeto ,αετός
o'lelo, λαλιά,γλώσσα εξού και hawaii olelo, χαβανέζικη γλώσσα, λαλιά
Iku-iku, φτάνω
ἱκάνω
toko-toko , δοκός
Και άλλες.
Από τους σύγχρονους γλωσσολόγους αυτές θεωρούνται καθαρές συμπτώσεις αλλά δεν μπορεί κανείς να μην παρατηρήσει την εκπληκτική τους ομοιότητα.
Η χαβανέζικη ανήκει στην ομάδα πολυνησιακών γλωσσών , αρκετά συγγενικών μεταξύ τους οι οποίες κατατάσσονται με τη σειρά σε μια ευρύτερη γλωσσική ομάδα ,τη λεγόμενη αυστρονησιακή.
Πιό απομακρυσμένη γλώσσα της αυστρονησιακής οικογένειας είναι τα μαλαγκάσι, γλώσσα της Μαδαγασκάρης στην Αφρική.
Έλληνας ο εφευρέτης της Χαβανέζικης πίτσας.
Οι Έλληνες όπου και να πήγαν ενσωματώθηκαν στη ντόπια κοινωνία και πολλές φορές φορές διέπρεψαν.
Χαρακτηριστικό σύγχρονο παράδειγμα είναι η διάσημη πλέον ανά τον δυτικό κόσμο, η χαβανέζικη πίτσα, εφεύρετης της οποίας ήταν ο εκλιπών το 2017 , Ελληνοκαναδός Σαμ Πανόπουλος ο οποίος ευφήυρε την χαβανέζιξη πίτσα τη δεκαετία του 60 στον Καναδά.
 |
| Ο Ελληνοκαναδός Σαμ Πανόπουλος, εφευρέτης της χαβανέζικης πίτσας. |
Την ονόμασε έτσι από την ονομασία κονσέρβας 'χαβανέζικου ανανά' που χρησιμοποιούσε. Η Χαβάη ήταν σημαντικός εξαγωγέας ανανά.
Η πίτσα έχει κομμάτια ανανά, χοιρινό ή μπέικον.
Καλή όρεξη!
Διαβάστε επίσης
Αν σου άρεσε η ανάρτηση ,κάνε μας ένα ψυχικό. Προώθησέ την με τα κουμπιά παρακάτω.
