| Η λέξη |
Σημαίνει |
| (α)βαρεσά |
τεμπελιά, οκνηρία |
| αβατζέρνω |
πλεονάζω, περισσεύω |
| (α)βιζέρνω |
εφιστώ τη προσοχή καποιου, ειδοποιώ |
| αφορδακός |
βάτραχος |
| αμπώθω |
σπρώχνω |
| αγαπητερά |
με αγάπη, με στοργή, συμπαθητικά |
| αγαπητερός |
αυτός που με την συμπεριφορά του γίνεται αγαπητός |
| αγλάκι |
τρέξιμο |
| αγγελοσκιάζομαι |
σκιάζομαι από τον άγγελό μου, βλέπω προμηνήματα του θανάτου μου |
| άγγουρος |
νεαρός, νέος |
| αγγουροφαίνεται |
μου κακοφαίνεται |
| αγριγιεύγω |
γίνομαι άγριος, αγριεύω, ερεθίζω κάποιον, τον εξάπτω |
| αγιάγερτος |
αγύριστος, δεν έχει γυρίσει ακόμα |
| ανάπλα |
κουβέρτα |
| ανεβαστώ |
ανασηκώνω |
| ανετρανίζω |
αποκτώ πάλι τις δυνάμεις μου |
| ανεστορούμαι |
θυμούμαι και διηγούμαι |
| ανεβόλεμα |
ανηφόρα |
| αγκανάρηση |
αγανάκτηση, εξόργιση |
| (α)γκανίζω |
γκαρίζω, φωνάζω δυνατά |
| αγκίνιαστος |
άθικτος, αχρησιμοποίητος |
| αγγίνιο |
καινούριο |
| αντέτι |
συνήθεια |
| αγριοξανοίγω |
αγριοκοιτάζω |
| αργουλίδα |
η άγρια ελιά που δεν έχει εμβολιασθεί |
| αδέλοιπος |
αποδέλοιπος, υπόλοιπος |
| αντίντερο |
αντίδωρο |
| αδιάρμιστος |
ακατάστατος , αταχτοποίητος |
| ανύχι |
νύχι (μτφ.το κομμάτι) |
| αδικοθανατίζω |
βρίσκω κακό και άδικο θάνατο |
| αντόδια |
δόντια |
| αδυναμίζω |
χάνω τις δυνάμεις μου, εξαντλούμαι σωματικά |
| αελιά |
αγελάδα |
| αερινίζει |
αρχίζει να πνέει δροσερός αέρας |
| απάκι |
καπνιστό χοιρινό κομμάτι |
| απανωπρούκια |
προίκα πέρα της κανονικής |
| αθάλη |
θερμή στάχτη |
| άθαφος |
άταφος |
| αθιβολή |
κουβέντα, συζήτηση |
| αθός |
ανθός |
| άθος |
στάχτη |
| αμπλά |
αδερφή |
| αίγα |
η γίδα |
| άρκαλος |
ο ασβός |
| ακούω (άρωμα) |
μτφ. μυρίζω |
| ακρημιά |
ακρινή |
| αλάργο |
μακρυά (από κάτι – κάποιον) |
| αλαργοξορίζω |
στέλνω πολύ μακρυά, στην ξενιτιά |
| αμαθιά (αμάτι) |
ματιά (μάτι) |
| αμοναχός |
μόνος |
| αναλέγω |
μαζεύω |
| ανεμαζώνομαι |
ησυχάζω, ηρεμώ, γυρίζω στα παλιά |
| ανεστορούμαι |
θυμάμαι |
| ανεδιάζω |
βγαίνω σε ξάγναντο |
| ανιμένω |
περιμένω |
| ανυφαντήρι |
υφαντό |
| αξογύρου |
στο κατόπι-παίρνω κάποιον απο πίσω |
| απείς |
αφού |
| απλάτανος |
ο πλάτανος |
| απλωτός |
απλώστρα |
| αποδιαφωτά |
ξημερώνει |
| αποκαμαρώνω |
καμαρώνω |
| απύρι |
θειάφι |
| άρκαλος |
ασβός |
| αρμηνεύω |
λέω, στέλνω μήνυμα |
| ασάλευτος |
ακίνητος , ακούνητος |
| αργατινή |
η βραδιά |
| ασκιανός |
ίσκιος |
| αρισμαρί |
το δεντρολίβανο |
| ασπάλαθος |
αγκαθωτό φυτό που υπάρχει στην Κρήτη |
| αστιβίδα |
θάμνος αγκαθωτός |
| αφουγκράζομαι |
ακούω |
| αχός |
θόρυβος |
| βαβαλίζω |
φροντίζω, καλοπιάνω |
| βάρηκε |
χτύπησε |
| βαροπρουκισμένη |
νύφη με ιδιαίτερα μεγάλη προίκα |
| βαταλαλώ |
θορυβώ άσκοπα σε χαμηλό τόνο |
| βιόλα |
χρησιμοποιείται για να χαρακτηρίσει κόκκινα λουλούδια (παπαρούνα – γαρύφαλλο) |
| βαρεμένη |
η έγγυος |
| βουτσές |
οι ακαθαρσίες των βοδιών |
| βρίχνω |
βρίσκω |
| βολά |
φορά |
| γειαίνω ή γιάνω |
βρίσκω την υγεία μου |
| γιαγιέρνω |
επιστρέφω |
| γιάντα |
γιατί |
| γιδάρης |
βοσκός σε γίδες |
| γλακώ |
τρέχω |
| γλεντοκόπισμα |
το έντονο (δυνατό – άγριο) γλέντι |
| γομάρι |
φορτίο |
| γράδες |
οι γριές |
| γρα |
η γριά |
| γρόθος |
η γροθιά, μτφ. (βρισιά) αυτός που είναι για γροθιές, ο βλάκας |
| γροικώ |
νιώθω, δίνω προσοχή, ακούω |
| γραντίζω |
βρίσκω τον μπελά μου |
| γροικώ |
ακούω |
| γυρού γυρού |
κυκλική συναγωγή |
| δάμακας |
ο μικρός γκρεμός σε σχετικά ομαλά εδάφη |
| δείλι |
το δειλινό |
| δεμαθιά |
δεμάτι |
| διάβα |
πέρασμα |
| διακονιάρης |
ζητιάνος |
| διαρμίζομαι |
καθαρίζω, τακτοποιώ |
| δίφορος |
αυτός που καρπίζει δύο φορές το χρόνο |
| δίμουρος |
διπρόσωπος |
| δικολογιά |
συγγενολόι |
| εκειαμέ |
όχι δα |
| έκειε |
εκεί |
| εκουζουλάθηκα |
τρελάθηκα |
| εδάκαρα |
άρχισα |
| εργώ |
κρυώνω |
| έξε |
έξι |
| επαέ |
εδώ |
| επόχτισα |
τελείωσα το χτίσιμο |
| ερέχτηκα |
θαύμασα |
| εσάσαμε |
εφτιάξαμε |
| έτζοις |
νάτους |
| ετουλόγου σου |
εσύ |
| ετουτανά |
αυτά |
| ετσά |
έτσι |
| έτσαναι |
έτσι είναι |
| ζα(ωζα) |
τα ζώα |
| ζάλα |
βήματα |
| ζούμπερα |
τα οικόσιτα ζώα |
| ήφυγε |
έφυγε |
| φταρμίζω |
ματιάζω |
| φταρμός |
βασκανία, μάτιασμα |
| θαρρεύγομαι |
εμπιστεύομαι |
| θέτω |
ξαπλώνω |
| θρινάκι |
εργαλείο για το χωρισμό του άχυρου από τον καρπό στο αλώνι |
| θωρώ |
βλέπω |
| θρουλί |
κομματάκι, ψίχουλο |
ιδώ
|
δω – βλέπω |
| ίντα |
τί (χρησιμοποιείται για ερώτηση) |
| καβαλίνα |
η ακαθαρσία γαϊδουριού ή αλόγου |
| καβρός |
ο κάβουρας |
| καερέτι |
βοήθεια |
| καζάς |
μπελάς |
| καλλιά |
καλύτερα |
| καλίκωση |
υποδήματα, παπούτσια |
| κατακεφαλίδι |
δυνατή ξυλιά στο κεφάλι |
| κατέ(χ)ω |
ξέρω, γνωρίζω |
| κάτης |
ο γάτος |
| κατσούνα |
μπαστούνι βοσκού |
| κατσά-κατσά |
κρυφά |
| κατσουκανιά |
αταξία, απάτη |
| κατσούλα |
η γάτα |
| καψάλι |
(γίνομαι καψάλι) καίγομαι |
| καψώνομαι |
ξεσταίνομαι |
| κειοσάς |
εκείνος |
| κίντα |
και τι |
| καφάς |
σβέρκο |
| καρτσόνι |
κάλτσα |
| κλουθώ |
ακολουθώ |
| κουκοσάλιο |
χιονόνερο |
| κονάκι |
σπίτι |
| κοντό |
περίπου |
| κοντό |
άραγε |
| κόπιασε |
πρόσκληση στο σπίτι |
| κουζουλάδα |
τρέλλα, χαζομάρα |
| κουζουλός |
τρελλός |
| κουκουβίζω |
κάθομαι με διπλωμένα πόδια |
| κουλαντρίζω |
καταφέρνω κάτι, τα βγάζω πέρα |
| κούμος |
μικρό κτίσμα στο βουνο που χρησιμοποιεί ο βοσκός για να βάλει 1-2 ζώα |
| κουλουμούντρα |
τούμπα |
| κουλούκι |
σκυλάκι |
| κριγιός |
κριός |
| (να) κρεπάρει |
να εκραγεί |
| κρούβγω |
πνίγω |
κρυγιότι |
το κρύο, κρύος καιρός (κάνει κρύο) |
| κρυγιός |
κρύος, παγωμένος |
| κουράδι |
το κοπάδι |
| κολώ |
βράω, δέρνω |
| κοπέλι |
παιδί |
| κωλόπανα |
μωρουδιακά ρουχαλάκια |
| λάτρα |
καθαριότητα, δουλειές του σπιτιού |
| λιοπύρι |
ημέρα με πολύ μεγάλη θερμοκρασία |
| λιόχεντρα |
οχιά |
| λογιέμαι |
περνιέμαι, περνάω για… |
| λογοφέρνω |
φιλονικώ |
| λούσα |
πολυτελή ρούχα και κοσμήματα |
| μαθιά |
ματιά |
| μαϊνάρω |
ησυχάζω, κοπάζω, γαληνεύω |
| μαλάθρακας |
μεγάλο σπυρί |
| μάλαμα |
χρυσός |
| μάνι-μάνι |
γρήγορα |
| μαρακλής |
αυτός που έχει μεράκι(α) – αυτός που γλεντάει χωρίς να παρεκτρέπεται |
| μαγαρισά |
βρωμιά |
| μελίτακας |
μυρμήγκι |
| |
|
μεϊντάνι
|
πλατεία,αγορά |
| μερακλίκι |
το μεράκι η αγάπη για αυτό που κάνω |
| μεσεδόκι |
χοντρός κορμός που στήριζε στέγες ή οντάδες |
| μιαολιά |
λίγο |
| μικιός |
μικρός |
| μισεύγω |
φεύγω |
| μιτάτο |
κτίσμα στο βουνό στο οποίο γίνονται τυροκομικές εργασίες |
| μολαρητός |
ελεύθερος, αυτός που δεν είναι δεμένος |
| μολάρω |
αφήνω |
| μονιάζω |
συμφιλιώνω |
| μονομερίζω |
συγκεντρώνω σε ένα μέρος |
| μονοπαντώ |
συγκεντρώνω σε ένα μέρος |
| μολέρνω |
φεύγω τρέχοντας |
| μουζούρι |
παλιά Κρητική μονάδα μέτρησης (1 μουζούρι ήταν περίπου 5 οκάδες) |
| μουσταρά |
μαστάρι.βυζί κατσίκας |
| μουχλιάζει |
βραδυάζει |
| |
|
| μουζώνω |
μουντζουρώνω με καπνιά |
μπάντα |
πλευρά, περιοχή |
| μπαξές |
περιβόλι, κήπος |
μπαλω(θ-τ)ιά |
πυροβολισμός |
| μπέτης |
το στήθος |
| μπλιό |
πλέον |
| μπούκα |
στόμα |
| μπουνταλάς |
βλάκας, χαζός |
| μπουργιά έχω |
έχω τα νεύρα μου |
| μπουρμάς |
ο εξωμότης |
| νάμι |
ξακουστό όνομα |
| νέικη |
νέα |
| (α)νέφαλο |
σύννεφο |
| νογώ |
σκέφτομαι, καταλαβαίνω |
| νοθιάς |
νοτιάς |
| νταγιαντώ |
αντέχω |
| ντακέρνω ή δακέρνω |
ξεκινώ |
| ντάκος |
παξιμάδι |
| ντελόγο |
αμέσως |
| ντιρμπάζα |
ατίθαση |
| ντόδια |
δόντια |
| ντουνιάς |
ο κόσμος, ο λαός |
| ντουχιουντίζω |
σκέφτομαι |
| ξα σου |
εσύ ότι πεις |
| ξαμώνω |
σκοπεύω (σημαδεύω) |
| ξανοίγω |
κοιτάζω, θωρώ |
ξεκορφίζω |
περνώ την κορυφή κάποιου άλλου |
| ξεκορφίζω |
βγαίνω στην κορυφή ενός υψώματος |
| ξεπατώνομαι |
ξεριζώνομαι |
| ξυφαίνω |
υφαίνω |
| ξωμένω |
διανυκτερεύω |
| ξεγιβεντίζω |
ατιμάζω |
| ξεπαραλώ |
ξηλώνω |
ξελαφάσωο(υ)λιά
|
ξεκουράζομαι για λίγοστιγμή, μικρό κομμάτι |
| όντε |
όταν |
| όξω |
έξω, εκτός |
| όρνιθα |
η κότα |
| όσαμε |
μέχρι |
| οστοσανά |
τόσα |
| οφτό |
ψητό στα κάρβουνα |
| οψάργας |
εχθές το βράδυ |
| οψές |
εχθές |
| οψές ταχιά |
εχθές το πρωί |
| παέ-πέρα |
εδώ πέρα |
| παραβαρώ |
πειράζω, ενοχλώ |
| παντέρμος |
παντέρημος |
| παντίδει |
(δεν παντίδει) δεν έρχεται, δεν είναι εύκολο |
| παπούλες |
είδος όσπρια |
| παραμερώ |
βάζω παράμερα, παραμερίζω |
| παράωρος |
ανάπηρος |
| πατούλια |
ομάδα |
| παρασύρα |
σκούπα |
| περαματίζω |
όρος της υφαντικής |
| παινιέται |
παινεύεται |
| ποβγάνω |
βγάζω έξω, διώχνω |
| ποδίδω |
καταντώ |
| ποκρεμούμαι |
αποκρεμιέμαι |
| πορευτής |
αυτός που περνάει περαστικός |
| πορίζω |
περνάω, βγαίνω έξω, φεύγω |
| πορπατώ |
περπατώ |
| πούλαρος |
πουλάρι αρσενικό |
| πράμα |
τίποτα |
| πρεπίζω |
ταιριάζω, το φέρνω στα μέτρα μου |
| πριχού |
πριν, προτού |
| προβατάρης |
βοσκός σε πρόβατα |
| πυρώνω |
ζεσταίνω |
| ριζιμιό |
ριζωμένο (π.χ. ριζιμιό χαράκι – ριζωμένος βράχος) |
| ρόβι |
όσπριο που η χρησιμοποιούταν για τροφή σε βόδια |
| ραέτι |
κέρασμα |
| ροζωνάρω |
κουβεντιάζω |
| σάζω |
φτιάχνω |
| σαμιά |
χαρακτηριστικό σημάδι για να γνωρίζεται ένα ζώο |
| σαμώνω |
η εργασία που κάνω για τη σαμιά |
| σανίδι |
μια σειρά αυλάκια στο περιβόλι |
| σάχνω |
φτιάχνω |
| σεβντάς |
ερωτικός καϋμός |
| σειρώνω |
σουρώνω υγρά |
| σεφέρι |
χρονική φάση – εποχή |
| σιγούρλιο (με το ..) |
παρηγοριά, (με το μαλακό) |
| σιμώνω |
πλησιάζω |
| σκάρα |
γυπαετός |
| σκλόπα |
κουκουβάγια |
| σκρόφα |
γουρούνα |
| στένω |
στέκομαι |
| στιβάνια |
μπότες |
| συβάζομαι |
πείθομαι |
| σφακολούλουδο |
ο ανθός της πικροδάφνης |
| σφαλίζω |
κλειδώνω, ασφαλίζω |
| σώπατο |
πεδινό μέρος |
| σωρά |
ο σωρός |
| ταβλί |
τάβλα, κομμάτι ξύλου |
| ταγή |
η βρώμη |
| τσαλίμι |
φιγούρα |
| τάξε πως |
σάμπως |
| ταχινή |
το πρωί |
| τερτίπι |
καμωματιά, κόλπο |
| τζαναμπέτης |
ο καταφερτζής |
| τουτουνέ |
αυτό |
| τουτοσές |
αυτός, ετούτος |
| τραβάγια |
φασαρία |
| τσάρουκας |
λαιμός |
| τσιγκλώ |
πειράζω, ενοχλώ |
| τσιλιό |
ευκοίλια |
| τσινιά |
κλωτσιά |
| τσίπα |
μεμβράνη που σχηματίζει το φρέσκο γάλα στην επιφάνειά του |
| φαίνω |
υφαίνω |
| φανταξά |
φάντασμα |
| φάλι |
ομφαλός |
| φιλεύω |
κερνάω |
| φιλιά |
φιλία |
| φιλιότσα(-ος) |
το βαπτιστίρι |
| φιντάνι |
βλαστάρι |
| φλέμονας |
πνεύμονας |
| φορούμαι |
θεωρώ |
| φαμέγιος |
υπηρέτης |
| φωλεύγω |
κάνω φωλιά |
| χάβδαλο |
το τελείως ξερό |
| χαβεσιλίκι |
πόθος επιθυμία , πάθος |
| χαβρίζω |
φωνάζω πολύ δυνατά ή δεν κάνω τίποτα |
| χάζι |
διασκέδαση (από θέαμα ή πράξη) |
| χαζιρεύγω |
ετοιμάζω |
| χαζίρικα |
έτοιμα |
| χαέρι |
το τυχερό |
| χαϊνης |
αντάρτης |
| χαιράμενος |
χαρούμενος |
| |
|
| |
|
| χάλαβρο |
χάλασμα |
| χαλακατέβας |
αδέξιος , ανεπιτείδιος |
| χαλασάς (ο) |
τόπος με χαλάσματα ή τόπος με χαλασμένες πέτρες |
| χαλέπα |
περιοχή με πετρώδες και ίσιο έδαφος |
| χαλίσικος |
γνήσιος , άδολος , ανόθευτος |
| χάμαι |
κάτω, καταγής |
| χαντώ |
νομίζω , πιστεύω |
| |
|
| χαράκι |
μεγάλη πέτρα, ριζωμένος βράχος |
| χαραμπατεμένο |
χέρσο ( αυτό που δεν καλλιεργείται πια) |
| χαρκιάς |
σιδηρουργός |
| χαρκιδειό |
σιδηρουργείο |
| χαροκοπώ |
γλεντώ διακεδάζω |
| χαρχαλεύω |
ανακατώνω διάφορα πράγματα με θόρυβο |
| χαχαλιά |
χούφτα |
| χαχαλόβεργα |
διχαλόβεργα |
| |
|
| χεϊτάνης |
διάβολος |
| χούγια |
ιδιοτροπίες |
| χούι |
συνήθεια |
| χούρδος |
ακατάστατος |
| χούμελι |
γλυκό υγρό που έβγαινει από το βράσιμο της κερήθρας |
| χουρχούδα |
μαγκούρα , ρόπαλο |
| χουφθιά |
χούφτα |
| χωρατό |
αστείο |
| χοχλιός |
σαλιγκάρι |
| χτήμα |
κτήμα (αλλά και το γαϊδούρι) |
| χυνοβολώ |
ορμώ |
| χυταρίζω |
κατηφορίζω |
| χώνω |
κρύβω |
| χωσμένος |
κρυμμένος |
| ψαθούρι |
χαμόστρωμα |
| ψακώνω |
πικραίνω, δηλητηριάζω |
| ψαλάσσω |
τσιμπολογώ |
| ψαλιμουδίζω |
σιγομουρμουρίζω |
| ψαργάτινος |
χθεσινοβράδυνος |
| |
|
| ψεγαδιάστρα |
η κουτσομπόλα γυναίκα |
| ψέγος |
ψεγάδι , ελλάτωμα , ατέλεια |
| ψεσινός |
χθεσινός |
| ψήμα |
ψήσιμο |
| ψήφος |
εκτίμηση |
| ψακί |
πικρό, αλλά και δηλητήριο |
| ψίκι |
ακολουθία , πομπή γάμου |
| ψιμάρνι |
όψιμο αρνί |
| ψιμιδευτός |
στολισμένος |
| ψιμοκαιριάζω |
αδυνατίζω |
| ψιμύθια |
στολίδια σε κέντημα ή υφαντό |
| ψιχαλίδα |
ψιλή βροχή , ψιχάλα |
| ψόμα |
ψέμα |
| ψόμματα |
ψέμματα |
| ψομματάρης |
μεγάλος ψεύτης |
| ψύγομαι |
μαραίνομαι |
| |
|
| |
|
