Οι γλώσσες του Πακιστάν

Το Πακιστάν έχει δύο επίσημες γλώσσες,τα αγγλικά και τα ουρντού που είναι και η Κοινή διάλεκτος (lingua franca). Μιλιούνται τέσσερις επαρχιακές γλώσσες,τα Πουντζάμπι,τα Παστό,τα Σίνδι και τα Βαλόχι.Επίσης υπάρχουν δύο μεγάλες τοπικές γλώσσες,τα Σαράικι και τα Κασμίρι.Μειονοτικές γλώσσες είναι τα μπουρουκάσι,καλάς,χόβαρ,σίνα,μπάλτι,μπραχούι,χίντκο.

Το 99% των γλωσσών που μιλιούνται στο Πακιστάν ανήκουν στον  Ινδοϊρανικό κλάδο των ινδοευρωπαικών γλωσσών.Γράφονται στην περσοαραβική γραφή με ένα σημαντικό ποσοστό του λεξιλογίου να προέρχεται από τα αραβικά και τα περσικά.

ποστοστά ομιλητών

Πουντζάμπι (44.15%), 

Παστό (15.42%), 

Σίνδι (14.1%), 

Σαράϊκι (10.53%), 

Ουρντού (7.57%), 

Βαλόχι (3.57%)

σχετικές αναρτήσεις

Τα Ουρντού (η πακιστανική γλώσσα)

Share:

Read More

Το αρβανίτικο αλφάβητο

Για τη γραφή της αρβανίτικης γλώσσας έχουν χρησιμοποιηθεί κατά καιρούς πολλά αλφάβητα.Δεν υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο σε γενική χρήση,το οποίο είναι φυσικό αφού τα αρβανίτικα δεν καταγράφονται συστηματικά.Ανάλογα με τις προτιμήσεις του καθενός τα αρβανίτικα γράφονται ή έχουν γραφτεί στο ελληνικό αλφάβητο,αυτούσιο όπως είναι,στο λατινικό,στο αλβανικό και παραλλαγές αυτών των τριών.

Μία τέτοια παραλλαγή είναι αυτή που ακολουθεί.Χρησιμοποιούνται κυρίως τα γράμματα του ελληνικού αλφαβήτου με την προσθήκη επιπλέον κάποιων λατινικών και κυριλλικών γραμμάτων για τη σωστή απόδοση της αρβανίτικης προφοράς.Αυτή η έκδοση του αλφαβήτου μοιάζει με παλιότερα αλβανικά αλφάβητα.

Κεφαλαιο- γράμματη	Μικρο- γράμματη	Ισοδύναμο στη Σύγχρονη ορθογραφία	IPA
Α Α	α α	a α	/a/ / A /
Β Β	β β	v v	/v/ / V /
Б Б	b β	b β	/b/ / B /
Γ Γ	γ γ	g ζ	/ɡ/ / ɡ /
Γ̇ Γ̇	γ̇ γ̇	gj GJ	/ɟ/ / ɟ /
Δ Δ	δ δ	dh DH	/ð/ / D /
D D	d δ	d δ	/d/ / D /
Ε Ε	ε ε	e ε	/ɛ/ / Ɛ /
Ε̰ Ε̰	ε̰ ε̰	ë λ	/ə/ / Ə /
Ζ Ζ	ζ ζ	z z	/z/ / Z /
Ζ̇ Ζ̇	ζ̇ ζ̇	zh zh	/ʒ/ / Ʒ /
Θ Θ	θ θ	th ου	/θ/ / Θ /
Ι Ι	ι ι	i i	/i/ / I /
J J	j ι	j ι	/j/ / Ι /
Κ Κ	κ κ	k k	/k/ / K /
Κ̇ Κ̇	κ̇ κ̇	q q	/c/ / C /
Λ Λ	λ λ	l l	/l/ / L /
Λ̇ Λ̇	λ̇ λ̇	lj LJ	/ʎ/ / ʎ /
Μ Μ	μ μ	m m	/m/ / M /
Ν Ν	ν ν	n n	/n/ / N /
Ν̇ Ν̇	ν̇ ν̇	nj nj	/ɲ/ / Ɲ /
Ο Ο	ο ο	o o	/o/ / O /
Π Π	π π	p p	/p/ / P /
Ρ Ρ	ρ ρ	r r	/ɾ/ / ɾ /
Ρ̇ Ρ̇	ρ̇ ρ̇	rr rr	/r/ / R /
Σ Σ	σ σ	s s	/s/ / S /
Σ̈ Σ̈	σ̈ σ̈	sh sh	/ʃ/ / Ʃ /
Τ Τ	τ τ	t t	/t/ / T /
Ȣ Ȣ	ȣ ȣ	u u	/u/ / U /
Υ Υ	υ υ	y y	/y/ / Y /
Φ Φ	φ φ	f στ	/f/ / F /
Χ̇ Χ̇	χ̇ χ̇	h h	/h/ / H /
ΤΣ ΤΣ	τσ τσ	c γ	/ts/ / TS /
ΤΣ̈ ΤΣ̈	τσ̈ τσ̈	ç ç	/tʃ/ / Tʃ /
DΣ DΣ	dσ dσ	x x	/dz/ / Dz /
DΣ̈ DΣ̈	dσ̈ dσ̈	xh XH	/dʒ/ / Dʒ /

•   αρβανίτικο αλφάβητο,ελληνικό και λατινικό

Share:

Read More

η αρβανίτικη γλώσσα

Τα αρβανίτικα ,αρμπερίστ στη γλώσσα,συγγενεύουν στενά με την αρβανίτικη της Ιταλίας η οποία επίσης ονομάζεται αμπερίστ ή αρμπερές από τους ομιλητές της.Και οι δύο γλωσσολογικά  κατατάσσονται σε μια ομάδα μαζί με την τοσκική διάλεκτο της αλβανικής γλώσσας,αλλά είναι πιο αρχαϊκές και συντηρητικές λόγω της απομόνωσής τους μέσα σε αλλόγλωσσο περιβάλλον.Μιλιέται σε κάποιες περιοχές της νότιας Ελλάδας (Αττικοβοιωτία,ν.Εύβοια,Πελοπόννησος) και σήμερα το ιδίωμα  βρίσκεται σέ άμεσο κίνδυνο εξαφάνισης.

προέλευση και ονομασία
Πιθανολογείται ότι η ονομασία αρβανίτικα και Αρβανίτες προήλθε από τα Άρβανα (Arbëna) της
Β.Ηπείρου από όπου κατέβηκαν αρβανιτόφωνοι πληθυσμοί και μετεγκασταστάθηκαν από τους Βυζαντινούς στη νότια Ελλάδα που είχε ερημώσει ο πληθυσμός της λόγω πολέμων και επιδρομών.
Στο παρελθόν,κατά το 19ο αιώνα η αρβανιτοφωνία στη Νότια Ελλάδα ήταν εκτεταμένη και περιελάμβανε ολόκληρη την Αττικοβοιωτία,τον Κορινθιακό κόλπο και όλη την γύρω περιοχή μέχρι κάτω την Αργολίδα,περιοχές ανατολικά της Πάτρας,τη Νότια Εύβοια,την Αίγινα,τη Σαλαμίνα και πολλά νησιά του Αργοσαρωνικού.Σήμερα οι αρβανιτόφωνες περιοχές έχουν συρρικνωθεί σημαντικά και έχουν περιοριστεί σε μερικά χωριά,κυρίως στη Βοιωτία.

Η γλώσσα από τους ομιλητές της ονομάζεται  αρμπερίστ (arbërisht) ,στην Άνδρο αρμπερίστικε (arbërishtiqë).Στο Κυριάκι Βοιωτίας χρησιμοποιείται ο όρος arvanite αλλά ο παλιότερος είναι επίσης arbërisht.Τα αρβανίτικα είναι χωριστά και δεν πρέπει να συγχέονται από τόσκικα που μιλιούνται σε χωριά της Βόρειας Ελλάδας και οι ομιλητές της τα ονομάζουν σιπ (shqip),το ίδιο όπως λένε οι Αλβανοί τη γλώσσα τους.

η αρβανιτοφωνία στην Πελοπόννησο το 19ο αιώνα

πολυμορφία 
Όπως συμβαίνει με τα βλάχικα,έτσι και τα αρβανίτικα δεν είναι ενιαία γλώσσα ,αλλά αποτελείται από πλήθος διαλέκτων η κάθε μία με τα δικά της ιδιαίτερα χαρακτηριστικά.Στο παρελθόν από κάποιους Έλληνες κυρίως,τα αρβανίτικα θεωρήθηκαν ως ελληνοαλβανική διάλεκτος.Η πραγματικότητα όμως είναι ότι αποτελούν αυτοτελή γλώσσα συγγενική της τοσκικής διαλέκτου η οποία όμως επηρρεάστηκε τόσο από το ελληνικά όσο και τα λατινικά λόγω της συμβίωσής της με αυτά σε διαφορετικές χρονικές περιόδους.Μάλιστα διατήρησε κάποιοα πανάρχαια λεκτικά στοιχεία της ελληνικής τα οποία έχουν εξαφανιστεί από τις ελληνικές διαλέκτους.

Η αρβανιτοφωνία στην Πελοπόννησο του 19ου αιώνα ηταν εκτεταμένη και περιελάμβανε μεγάλες περιοχέσςιδιαίτερα στα βορειοανατολικά και νοτιοδυτικά της χερσονήσου.Τα αρβανίτικα μιλιούνταν στις εξής περιοχές της Πελοποννήσου:
 
αρβανίτικο αλφάβητο
Γράφονται κυρίως με το ελληνικό είτε με το λατινικό αλφάβητο.Κάποιοι χρησιμοποιούν ακόμη και το αλβανικό για να τα γράψουν.

Εξαιτίας πολλών παραγόντων όπως η αστικοποίηση,η άρνηση για διάφορους λόγους των ίδιων των ομιλητών της να τη μεταδόσουν στα παιδιά τους,η κρατική γλωσσική πολιτική,η μετανάστευση και άλλοι οικονομικοί και κοινονικοί παράγοντες η γλώσσα σήμερα είναι υπό εξαφάνιση.

Share:

Read More

Ο Κολοκοτρώνης σε αλβανικό τραγούδι του 1808

Γκίθ(ε) μπότα λε τα θον,
ου(ν) σε γιαπ Κολοκοτρών.
Γιαμ Αλή Φαρμάκη, ου
κι εσπιέ γκιάκν(ε) γκερ(ν)τε γλιου

Όλος ο κόσμος να το πει, εγώ δεν δίνω τον Κολοκοτρώνη.
Είμαι ο Αλή Φαρμάκης και όπου πηγαίνω, φτάνει το αίμα ως το γόνατο.
[O Γέρων Κολοκοτρώνης, τ.Β’, Εν Αθήναις, Βιβλιοθήκη της Εστίας, 1889]

 
Πηγή:εδώ

Share:

Read More

Η Τραγιάσκα (Αρβανίτικη ιστορία-ανέκδοτο)

Δύο γεροντάκια , αρβανίτες πίνουν το καφεδάκι τους στο καφενείο του χωριού τους , συζητώντας τα διάφορα θέματα της επικαιρότητας .
Ξαφνικά ο ένας από τους δύο ξύνει το κεφάλι του γιατί τον έτρωγε και μάλιστα το έξινε πάνω από την τραγιάσκα , που φορούσε .
Βλέποντας τον ο συνομήλικος γέροντας φίλος του λέγει .
- Ρέ , ψέ κρούαν Κρίετ , σίπρ γκά τραγιάσκα ;
- ( Ρέ γιατί ξύνεις το κεφάλι σου πάνω από την τραγιάσκα ) ;
- ΚαΙ ο άλλος του απαντά .
- Γκά ψέ , τι πώ τ΄χά μπίθα τζίερ παντελόνι ;
- ( Γιατί , εσένα όταν σε τρώγει ο πισινός σου βγάζεις το παντελόνι σου ) ;

Πηγή:εδώ

Share:

Read More

Basme aromâne - Papahagi (1905)

Basme aromâne - Papahagi (1905)

Share:

Read More

αρβανίτικες φράσεις και εκφράσεις

Ντο χας νιε εδε νούκ' ντο σόχς γκα ντοβές.
θα φας μια και ούτε που θα δεις πού θα πας


Ντάλε!Ντάλε!Τιε σίτζι νιερ ντουφέκ Καραισκάκιτ
Στάσου!Στάσου!Να ιδείς μια φορά ντουφέκι του Καραισκάκη.
(έλεγαν για να φοβερίσουν η μια φατρία την άλλη όταν πολεμούσαν μεταξύ τους)


Μότ κουρούπιτ
Ποτέ


α τe τούντeς νjνe κeμπeνe τα χα νjτρeνe μελιγκόνα 
(μέχρι να κουνήσεις το ένα πόδι,σου τρώει το άλλο το μυρμήγκι)

Ι α θομ λjέδιτ τe γκίγκjετ νούσεα
(το λέω του τοίχου να τ'ακούσει η νύφη)
 
Ο βινj ζητουλjάρι πeρ μπουκ
(θα'ρθει ο ζητιάνος για ψωμί),για όσους ζητούσαν χάρες
 
Ο βινj Ταξιάρχη με ντράπeριν
(θα΄ρθει ο Ταξιάρχης με τη ρομφαία)--;απειλή


Ρι κουρούπεα νe δρομ σhαν λjαγκίνενe τσhe σhκον
(κάθεται η κουρούπα στο δρόμο και βρίζει την κανάτα που περνά)

Ντι κρούσκα νe νj βατρ,ντι μάτσhε νe νj πιατ
(δυο συμπεθέρες σε μια παρωστιά,δυο γάτες σε ένα πιάτο)

Μπeνετ κούγκουλι φαί εδέ κρούσκου συγγενή;
(γίνεται το κολοκύθι φαγητό και ο συμπέθερος συγγενής;)

Ανάθεμα παλjοκαιρόν πασοϊντίς μόουα με φτον
(ανάθεμα τον παλιοκαιρό,αλλά δεν ταιριάζει το μήλο με το κυδώνι)--για ασυμβίβαστες καταστάσεις


Ερν Πασχ τeμπeδά πρίφτι ξουλj νούκου κα
(ήρθε το μεγάλο Πάσχα και ο παπάς δεν έχει το ράσο του)

Λιγούρα ε τριτίουτ
(ζέστη του Σεπτέμβρη) για τους ενοχλητικούς

Φτεκς γαϊδούριν ρεχ σαμάριν
(φταίει το γαϊδούρι,χτυπάει το σαμάρι) άλλος φταίει,άλλος τιμωρείται.

Τσhe ρι σι νούσε Κουκουριότε τe χeνeν
(τι κάθεσαι σαν νύφη από τα Κούκουρα τη Δευτέρα;)-για τις ντοπαλές και τις σεμνότυφες.(Κούκουρα=το χωριό Αγία Άννα Βοιωτίας)  


ο λιούεν ριμπάπι*
( Θα παίξει η λύρα )
* Αραβικό μουσικό όργανο που μοιάζει στην λύρα.Δηλαδή θα φας ξύλο μετά μουσικής.


Γιέ βίτσ πα λιπίτουρ
( Είσαι μοσχάρι που δεν σ΄έχει γλείψει η μάνα σου)
Ο χαζός που δεν έχει ιδέα για τίποτα.  


Ρό ιζίθ, ρό, τε σόχες μουγί με έρ.
(Ζήσε μαύρε, ζήσε, να δεις ανεμόμυλο).
Λέγεται για κάποιο γεγονός σπάνιο ή παράδοξο. 


κιάβ σί μπίθ εκαρδιάσουρ
( Το πάει σαν πισινός κρυωμένος )
Λέγεται για τους πολυλογάδες


Το σκός σι κουμπάρ κα Ζερίκι.
( Θα περάσεις σαν κουμπάρος από το Ζερίκι.)
Θα καλοπεράσεις 


Ατιέ κου διέσε πλιάκ - τ – βέρ – χούντετ .
Εκεί που χέζει ο γέρος να βάλεις την μύτη σου . 

οτε με χάσ γκίζα= θα μου φασ την μυζηθρα
σαν να λέμε ¨σιγά το κακό που θα μου κάνεις¨.


Ντόσα βάλλε νούκου ντι, κα τe σσιχ ντέρκου τe ντζί; Η γουρούνα χορό δεν ξέρει, πού να δει το γουρουνάκι να μάθει;


σι ντο στρος ντο φλιές=όπως στρώσεις θα κοιμηθείς


Το πις σα πιβ νταούλι νε ντάρσεμ.
( Θα φας όσα έφαγε το νταούλι στο γάμο.)
Θ΄αρπάξεις αμέτρητες


Ντο βράρ με σάτ ιγκούστ. 
(Θες σκότωμα με στενό ξινάρι)


Ρούσι Λιόρεμα.( Κατέβασε το λιόρεμα)
Όταν γίνεται το ακατόρθωτο.Λιόρεμα( ηλιόρεμα) είναι ένα ρέμα στον Ελικώνα που ποτέ δεν κατεβάζει νερό.


τσάν λιέπουρι τσούνεν
( Σπάει ο λαγός το πουλί του)
Λέγεται για πολύ δύσβατη περιοχή.


Άι κότ πούλια,το μπίνιν βέ
(Πήγαινε να ταΐσεις (βοσκήσεις) κότες , να κάνουν αυγά. 
Λέγεται απαξιωτικά - υποτιμητικά - προσβλητικά σε κάποιον. 

Ρί σί πίδι νε ντάρσεμ
( Κάθεσε σαν το μ..νί στο γάμο) 
Λέγεται για αυτούς που δεν τους καίγεται καρφί για τίποτα. (άνετοι)


τρόποι για να λες ένα μεγάλο ευχαριστώ. 
ρρί ντε θρόν, που σημαίνει να γίνεις βασιλιάς, να ανέβεις στον θρόνο
ουράτëν, που σημαίνει την ευχή μου
γιές μιρ, να είσαι καλά

χάνα μούνου =φάε σκατά στην κυριολεξία .
Λέγεται όταν κάποιος λέει μια μεγάλη κοτσάνα και δεν θεωρείται βαριά βρισιά.Διαδεδομένο στην 'Υδρα και την Αργολίδα.(πηγή :slang.gr)

Share:

Read More

Μίνι ορθογραφικό-ερμηνευτικό λεξικό κυπριακής διαλέκτου

A
ακκάννω: δαγκώνω
αλόπως: μήπως, πιθανώς
αμινιάζω: υπολογίζω
αμπλέπω: βλέπω
αμπούστα: κουτί
αντζελοσσιάστηκα: τρόμαξα
αντινάσσω: τινάζω
αξινόστραφη: ανάποδη
απόπατος: αποχωρητήριο
άππαρος: άλογο
αππιθκιά: αχλαδιά, ένδειξη κοντινού χώρου
άρκοψες: αύριο βράδυ
αρμαρόλα: μικρή ντουλάπα
αρφός, αρφή: αδελφός, αδελφή
ασσιελιά: ένα σκέλος (για μήκος)
ατζία: άκρη του ψωμιού
αφτένω: ανάβω
άψε το: άναψε το
αψιουρίζομαι: φταρνίζομαι
Β
βάκλα: η ουρά του προβάτου
βαρκούμαι: βαριέμαι
βαστώ: κρατώ
βίτσα: μαγγούρα, έγινες ~ αδυνάτισες
βλαντζί: συκώτι
βόρτακος: βάτραχος
βόρτος: χοντρός
βούκκα: μάγουλο
βουκκαλλέτικον: μπούλλης
βουναλλούι: μικρός λόφος
βούρνα: νεροχύτης
βουρώ: τρέχω
βρίξε: σώπα (προστακτική)
γ
γάρος: γαϊδούρι
γιουτά μου: με βολευεί
Δ
δισκοθήκη: ντίσκο
δρώμα: ιδρώτας
Ε
εβόλυσα: πάτησα λάσπες
ελαόθικα: τρελάθηκα
ελύσσιασα: πεινάω πολύ (έχω λυσσάξει από την πείνα)
έππεσεν το αρφάλι μου: πεθαίνω της πίνας (έπεσε ο αφαλός μου)
έρκουμαι: έρχομαι
έσιει: έχει
έσσω: μέσα
εφάτσιησα: χτύπησα
Ζ
ζάβαλλε: αλίμονο
ζαβός: στραβός
ζάμπα: μπούτι
ζίλικουρτι: σκασμός
ζώλος: άσχημη μυρωδιά, βρωμιά
Η
ήντα: τι
ήντα μπον τούτον; : τι είναι αυτό;
Θ
θκιούλλα: θεία
θωρώ: βλέπω
Κ
καϊλώ: δέχομαι
κάκκαφα: πολύ ανώμαλα εδάφη
καλώ: αμέ
καμμώ: κλείνω τα μάτια μου
καρκασιαλλίκκι: φασαρία
καρκόλα: κρεβάτι
καρτζί: απέναντι
κάττος: γάτα
κατρακύλα: τσουλήθρα
κατσιαρίζω: κάνω θόρυβο
καύκει: καίει
κάφκα: ερωμένη παντρεμένου άντρα
κκελλέ: κεφάλι
κκελλέ κουλούμπρα: αγύριστο κεφάλι
κόλλα: χαρτί
κοτζιάκαρη: γερόντισσα
κοτολεττα: μπριζόλα
κούλλουφος: ατημέλητος
κουφή: φίδι
κρούζω: καίω
κρώννουμαι: ακούω, συμβουλεύομαι
κωλοσύρνω: τραβώ
Λ
λαλώ: λέω
λαός: λαγός
λάου λάου: σιγά σιγά
λάσσω: γαυγίζω
λαφαζάνης: αυτός που λέει βλακείες (εξωπραγματικά γεγονότα)
λίξης: λιγούρης
λυσσιάρης: λιγούρης
λυσσιοπεινώ: πεθαίνω της πίνας
λουβώ: μαδάω
λούκκος: λακκάκι, τρύπα στο έδαφος
Μ
μαΐρισσα: κατσαρόλα
μαϊττάππι: κορόιδεμα
μαλαχτός: μαλακός, ο ευάλωτος
μαννός: ηλίθιος
μάππα: μπάλα
μάππουρος: κουκουνάρι
μαυρού: Φιλιππινέζα, Σριλανκέζα
μεζετζής: αυτός που του αρέζουν οι μεζέδες
μίλλα: λίπος ζώου (χρησιμοποιείται στα σουβλάκια)
μιτσής: μικρός
μοτόρα: μοτοσυκλέτα
μούλος/λα: μουλάρι
μουτταρκά: κορυφή
μούττη: μύτη, κορυφή
μούχτιν: δωρεάν
μιάλος: μεγάλος
Ν
νησιάνι: διακριτικό υπαξιωματικού (γαλόνια)
ντζίζω: αγγίζω
Ξ
ξημαρισμένος: λερωμένος
Ο
όϊ: όχι
ολάν: τι νόμιζες
οξά: ή
όξινο: λεμόνι, ξινό
ούσσου: σιώπα (προστακτική)
ούτσιαλι: πολύ φαΐ (φάγαμε το …. μας!)
Π
παγκούι: παγκάκι
παουρίζω: φωνάζω
παπίλλαρος: τα πρώτα σύκα
παπίρα: πάπια
πάππαλλα: τέλος
παραπόττης: αυτός που κάνει ατιμίες
παρπέρης: κουρέας
πασιαμάς: χαβαλές
πασιής: παχύς
πατανία: κουβέρτα
πατσαρκά: χαστούκι
πατσιαούρι: πατσαβούρα
πατταλόνι: παντελόνι
παττίχα: καρπούζι
πεζούνι: περιστέρι
πιθκιαβλοζάμπης: τα πόδια του είναι λεπτά σαν πιθκιαύλι (ελλ. αυλός)
πιλέ ήδη
πίσσα τσίχλα
πιττώνω πλακώνω
ποδά απ' εδώ
ποθκιάντροπος ξεδιάντροπος
ποΐνες μπότες
πολογιάζω διώχνω
πομιλόρι ντομάτα
πόμπα βόμβα
ποξαμάτι παξιμάδι
πορνόν πορνόν πρωί πρωί
πότσα μπουκάλα
ποτζεί απ' εκεί
πουλλαόφωνος άντρας που μιλά με λεπτή φωνή
πουπούξιος κουκουβάγια
πόφκαλες με με κούρασες
ππαραόπιστος τσιγκούνης, φυλάργυρος
ππεζεβένκης κερατάς
ππούλλι βλήμα (ηλίθιος)
ππουνιά γροθιά
ππουρτού (τα) συμπράγκαλα (υπάρχοντα)
πρότσα πιρούνι
πυρκόλα του την χτύπα τον
πύρουλλος, πυρά ζέστη, καύσωνας
Ρ
ρέσσω περνώ
ριάλια λεφτά
ρότσος πέτρα
Σ
σαντανοσιά ανακατωσούρα
σιακατούρι κατηφόρα
σιεηττάνης σατανάς, πονηρός
σιέσιης δειλός
σιονώνω χύνω
σιόρ κύριος
σιουτζιούκκος παραδοσιακό κυπριακό γλυκό από μούστο (μοιάζει με δυναμίτη)
στέκκα λεπτός/ή
στράτα δρόμος
σύξηλος άναυδος
συνάω μαζεύω
συντυχάνω μιλώ
σύρνω ρίχνω
Τ
τάβλα τραπέζι / κρεβάτι
τάνγκα ακριβώς
ταπέλλα πινακίδα
ττάππος κοντός / τάπα
τατάς νονός
τζαι και
τζυλώ κυλάω
τζείνη αυτή
τζείνος αυτός
τζιαμέ εκεί
τζιενκένης τεμπέλης
τζισβές μπρίκι
τζοιμισμένος κοιμισμένος
τζυλώ κυλώ
τουρτουρώ κρυώνω
τσαέρα καρέκλα
τσεντί πορτοφόλι
τσιλλώ πλακώνω
τσούρα κατσίκα
Φ
φακκώ χτυπώ
φάουσα σκασμός
φιλούθκια φιλάκια
φκάλλω βγάζω
φκιολί βιολί
φκιόρο λουλούδι
φλόκκος σφουγγαρίστρα
φόκος φωτιά
φουντάνα βρύση
Χ
χάι χούι χαβαλές
χαμέ κάτω
χαρτωμένος αρραβωνιασμένος
χογλά βράζει
χτηνό ζώο (κάποιος πολύ δυνατός)
χτητζιολοά βρωμάει άσχημα
χτιτζιόν αηδία, πολύ βρώμικο
Ψ
ψατζή κρυο

πηγή:εδώ

Share:

Read More

Ετρουσκικό λεξιλόγιο

• ac, φτιάχνω ή προσφέρω λατινικά: facere
• acale, Aclus,Ιούνιος
• ais ή eis, θεός λατινικά: Deus
• aisar ή eisar,θεοί
• aisiu, aisna, ή eisna,θεϊκός
• al, δίνω,προσφέρω
• alpan ή alpnu, δώρο ή θεληματικά
• alphaze,προσφορά
• alumnathe, ιερή κοινωνία
• am, είμαι. λατινικό: s(umu)s
• apa, πατέρας,λατινικό Pater. papa
• apana,πατρικός
• apcar, abacus,Lat: abacus
• athre, building
• ati, mother : Latin: mater
• avil, year
• capra, urn latin: capra
• capys, eagle
• cela, room
• celi, September
• clan, son.Latin: Cliens
• cleva, offering
• creice, Greek
• culichna, cup
• cupe, cup
• flere, divinity
• hinthial, shadow
• husiur, children
• lauchum, king
• lautun, family
• leu, lion
• lucair, to rule. Right to left: Raicul. Latin: Regal
• lucumo, king
• malena, mirror
• math, honey
• mech, people
• methlum, district
• nene, nurse
• neri, water
• papa, grandfather
• puia, wife. Lat: puella(young wife)
• rumach, Roman
• ruva, brother
• sacni, sanctuary
• sec, daughter
• spura, town. Roman quarter Subura ?
• suthi, tomb
• tesinth, caretaker
• teta, grandmother
• thafna, cup
• thaure, tomb
• thina, vase
• thu, one
• thunz, once
• tiss, lake
• tiv, moon
• tul, stone
• tura, incense
• turza, offering
• tuthina, the people
• ulpaia, jug
• une, then
• usil, sun
• uslane, at noon
• vinum, wine
• zanena, cup
• zeri, rite.Right to left. Irez: Latin. Juris: law: jurice
• ziva, the dead. Right to left: Aviz. latin: Avis:Forefathers

Share:

Read More

αρβανίτικα αποσπάσματα

Πολίτ. Σύνταγμαι θότ τσe ίshτe παρανομί Κιβέρνισι τ' ανακατόσετe με διναμί τeσάγια εδέ επιροΐ ντ' εκλογί, νουκ ίshτe πούνe εσάγια, εκλογία ίshτe δικέομα ι λαόϊτ. Εσίχνι φορτ μίρe τσe Κιβέρνισι πeρ σιμφέρο τeσάγια ανακατόσετε, νουκ πρεψ λιπόν τe στίννι ψίφο ντε ατά τσe ου προτίνεν, ψε ντο τι κένι ταούλιετε.
Βeζντόνι μίρe λιπόν πeρ νιe ιshτ Ινεζότ!
Πeρ βλαζeρί! Πeρ γκιάκου τσe ου ντερ πeρ ελεφτερί!
Γνόμι γιούαϊ ίshτε βιόι, ιπόλιψι δε προδόι γιούαϊ.

Μετάφραση: Πολίτες! Το Σύνταγμα λέει ότι είναι παρανομία να ανακατεύεται η κυβέρνηση με τη δύναμή της και με την επιρροή της σ' εκλογή, δεν είναι δουλειά της, η εκλογή είναι δικαίωμα του λαού.Το βλέπετε πολύ καλά ότι η κυβέρνηση για το συμφέρον της ανακατεύεται.Δεν πρέπει λοιπόν να ρίξετε ψήφο σε αυτά που σας πρότεινε γιατί θα έχετε μπελάδες.
Κοιτάξτε καλά λοιπόν γιατί ο θεός είναι ένας!
Για αδελφοσύνη!
Για το αίμα που χύθηκε για την ελευθερία!
Η γνώμη σας είναι το βιος, η υπόληωη και η πρόοδός σας.


Νιάτρε χα αγουρίδενε, νιάτρε μπίχετε.
(Άλλος τρώει την αγουρίδα, άλλος ξυνίζει.)

Πο τε πεστίς λιάρτ, πεστίμα βγεν ντε προσοπία γιότε.
(Αν φτύσεις ψηλά το φτύσιμο θα πέσει στο πρόσωπό σου.)

Ε μπάρδε, ε τράσε, ε κούκε, ε μπούκουρε.
(Άσπρη, παχιά, κόκκινη, όμορφη. [το ιδεώδες της γυναικείας ομορφιάς. Μην μπερδεύετε το άσπρη και το κόκκινη, δε σημαίνει ...ερυθρόλευκη, απλώς το άσπρη αναφέρεται στην ομορφιά που δεν την βλέπει ο ήλιος και το κόκκινο στο αιματώδες χρώμα του προσώπου, το οποίο υποδηλώνει υγεία.])

Κιο γκλιούχα Αρμπeρίστe
ίστe γκλιούχ τρμeρίστε
Ε φλιτ ναυάρχοϊ Μιαούλη
Μπότσαρη εδε γκιθ Σούλι.
 
Μετάφραση: Αυτή η γλώσσα η Αρβανίτικη
είναι γλώσσα παλικαρίσια.
Τη μιλούσε ο Ναύαρχος Μιαούλης,
ο Μπότσαρης κι όλο το Σούλι.

Πηγή:εδώ

Share:

Read More

Ευρωπαϊκή Ημέρα Γλωσσών

Η Ευρωπαϊκή Ημέρα Γλωσσών γιορτάζεται στις 26 Σεπτεμβρίου κάθε χρόνο από το 2001 με πρωτοβουλία του Συμβουλίου της Ευρώπης,στο Στρασβούργο.Οκτακόσια εκατομύρια ευρωπαίοι από 47 χώρες,κάθε ηλικίας ενθαρρύνονται να μάθουν περισσότερες γλώσσες,μέσα ή έξω από το σχολείο.

Το συμβούλιο της Ευρώπης,πεπεισμένο ότι η γλωσσική μολυμορφία είναι ένα εργαλείο για να επιτευχθεί μεγαλύτερη διαπολιτισμική κατανόηση και ένα δομικό στοιχείο της πλούσιας πολιτιστικής παράδοσης της Ηπείρου μας,προωθεί την πολυγλωσσία σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Κατά τον εορτασμό της Ευρωπαϊκής Ημέρας των Γλωσσών γίνονται διάφορες εκδηλώσεις σε όλη την Ευρώπη όπως εκδηλώσεις για παιδιά,ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές εκπομπές,μαθήματα γλωσσών και συνέδρια.Όλες οι εθνικές αρχές ενθαρρύνονται να οργανώσουν τέτοιες εκδηλώσεις.

εξωτερικός σύνδεσμος
Η Ευρωπαϊκή Ημέρα Γλωσσών στη βικιπαίδια

Share:

Read More

Απόσπασμα από το λεξικό του Δανιήλ Μοσχοπολίτη (βλάχικο-ελληνικό κείμενο και μετάφραση στα αγγλικά)

Στο Τετράγλωσσο λεξικό οι λέξεις δεν παρατίθενται αλφαβητικά αλλά ο Μοσχοπολίτης πήρε ένα κείμενο και έδωσε της σημασία κάθε λέξης μία προς μία με τη σειρά.Αν βάλουμε όλες τις βλαχικές λέξεις  μαζί προκύπτει το παρακάτω κείμενο:

Armâneshti:
1.Dumnidzău fetse tseru, loclu, soarle, luna , stiale. Shi dapoia, ursi amarea , păldzile, rîure, shi scoasiră peshtili, uhelile. Napoi dzise shi ishiră tesupra pri locu tuts arburli. Shi este loclu mblinu te liamne te cupatsu , te fagu, te saltse, te plupu , de chiparitsu, te chinj. Shi alte se afle tru pădure. Alte suntu tru mundzî , tru pate, shi tru alte locuri. Napoi nascură lilitsile, erghile, veardzile, urdzile. Shi toate s featsiră tra omlu. Dupu aiste s featsiră prăvdzile, ayrinjle. Sh te aiste, nîscînde se mîcă , nîscînde lucreadză tra ihtizaia anoastră. Aslanu, luplu, ursulu, mamnja, vulpea, cându esu te tru cuipu, au varaire pre omu dhi caftă zamane se lu aspargă m aDumnidzeulu lu viagle. Perpeshli, oile, capre, njielj, edzlji, suntu ghine cî da lapte shi lîna. Sh te aishtă se fatse umtu shi cashu , urta shi dhalja. 2. Ma cama ghine se adară prosfaya te vaca shi de buvalitsa cî este mushata. Calj, iapile, yumărli , mulărle, felisescu vîrtos. Cî aducu te diparte yiptu, grînu, sicara , misuru. Shi noaprea cătsri , plotsi, locu, asveste, heru, penure. Shi fîrî te aiste nu banămu. Gîljinle cîndu feată oau shi pulj na harisescu. Shi cucotlu cîndî strică tru dzumetatea noapte scoală barbaslji shi muljerle tra se acatsă te lucru. 3. Atselj tse au minte shi chicasmo nu shedu fîrî lucru. Am lja boili shi nercu ra se ară, shi se seamină. Nibilbilj, lentura veara cîntu multu mushatu. Cuclu ma trei mesi are boatse shi apoia pafsiaste. 4. Părughilj, suntu spăstrits shi feată multe ori tru anu. Peturnjiclja cîndu sheade tru cafashea, cîntă ghine shi va se o avde dunjaua. 5. Schiponja azboairă analtu shi tsînă arapitile tease. Uljuleshli prîmîveara yinu . Shi cara chicasescu iarna fugu tru anatulie. ************************************

Ελληνικά:
1. Ο Θεός έκαμε τον ουρανόν την γη τον ήλιον το φεγγάρι και τα άστρα. Και ύστερα επρόσταξεν την θάλασσαν ταις λιμναις τα ποτάμια και εβγαλαν τα ψάρια , τα χέλια.Πάλιν είπεν και ευγήκαν απάνω εις την γην όλα τα δέντρα.Και είναι η γη γεμάτη από ξύλα δρύινα.Απο οξειάν, από ιτέαν, από λεύκον , από κυπαρίσσι, από πεύκο. Και άλλα ευτίσκονται εις τον λόγγον. Αλλα είναι εις τα βουνά εις τον κάμπον και εις άλλους τόπους . Πάλιν εφύτρωσαν τα λουλούδια, τα χόρτα, τα λάχανα, τα τσουκνίδια. Και όλα εγίνηκαν δια τον άνθρωπον. Μετά ταύτα εγίνηκαν τα ζώα, τα θηρία. Και από ετούτα, μερικά τρώγονται και μερικά δουλεύουν δια την χρείαν μας. Το λεοντάρι, ο λύκος, η αρκούδα, η αλωπού όταν εβγαίνουν από την φωλεάν έχουν θυμο΄ν εις τον άνθρωπον και γυρεύουν καιρό΄ν δια να τον χαλάσουν. Αμή ο Θεός τον φυλάγει. Τα κριάρια, τα πρόβατα, τα γίδια, τα αρνία, τα κατσίκια είναι καλά όταν δίδουν γάλα και μαλλί. Και από ετούτα, γίνεται βούτυρο και τυρί , μυζήθρα και ξυνόγαλο. 2. ΄Ομως καλύτερα να φτιάχνεις προσφάγιον από αγελάδα και απο βουβάλα ότι είναι έυμορφα. Τα άλογα, αι φοράδες τα γαϊδούρια τα μουλάρια χρησιμεύουν δυνατά. Ότι φέρουν από μακριά, γέννημα , στάρι, βρίζαν , ραποσίτι.Και κουβαλούν πέτρες, πλάκες, χώμα , ασβέστη, σίδηρον, καρφιά. Και χωρίς απο ετούτα δεν ζώμεν.Οι όρνιθες οπόταν γεννουν αυγά και πουλιά μας χαροποιούν.Και ο πετεινός, οπόταν φωνάζζει τα μεσάνυκατ σηκώνει τους άνδρας και ταις γυναίκες δια να πιαστούν απο δουλειάν. 3.Αυτοί όπου έχουν νουν και γνώσιν δεν κάθονται αργοί αμή παίρνουν τα βόδια και πηγαίνουν να οργώνουν και να σπείρουν. Τα αηδόνια, τα χελιδό΄νια το καλοκαίρι τραγουδούν πολλά εύμορφα. Ο κούκος, τρεις μήνες μόνον έχει φωνή και ύστερα παύει. Τα περιστέρια είναι καθαρά και γεννούν πολλές φορές εις τον χρόνον. 4.Η πέρδικα όταν κάθεται εις το κλουβί, λαλεί καλά και αγαπά να την ακούει ο κόσμος. 5.Ο αετός απετάει υψηλά και κρατεί τα πτερούγια απλωμένα. Τα λελέκια την άνοιξην έρχονται. Και σαν γροικούν χειμώνα, φεύγουν εις την ανατολήν. ******************************************************

English :
1. God made heaven the earth the sun the moon the stars and afterwards commanded the sea the lakes the rivers and they send forth fish. Again he spoke and there came forth uon the earth all the trees . And the earth is full of oak of beech of sallow of poplar of cypress of pine and others are found in the forest others there are in the mountains in the plain and in other places. Again sprouted for the flowers the herbs he potherbs the nettles (weeds) and all were made for man. After these were brought forth the animals the wild beasts and of these some are eaten and some work for our wants. The lion the wolf the bear the fox when they come forth ftom the den have rage against man and seek the opportunity to destroy him, but God protects him. The rams thw sheep the goats the lambs the kids are good when they give milk and wood and of these is made butter and cheese mizithra and butter milk. 3. Those who have mind and sense do not sit idle but take the oxen and go to plough and sow. The nightingales the swallows in the summer sing verry prettily. The cuckoo only three months has a voice and afterwards ceases . 5. The eagle flies on high and keeps the wings expanded. The storks in the spring come and when they feel the winter when flee to the east.

Πηγή:εδώ


σχετική ανάρτηση
βλάχικα λεξικά

Share:

Read More

Σαβαϊκή αλφαβητική (συμφωνική) γραφή

Προς το τέλος της 1ης χιλιετίας π.Χ. και μέχρι τις αρχές της Χριστιανικής περιόδου, Σημίτες μετανάστες από την Νοτιοδυτική Αραβία, θα εγκατασταθούν στην Αιθιοπία φέρνοντας μαζί τους, εκτός από την γλώσσα τους και μια μορφή της αλφαβητικής Σαβαϊκής γραφής (βλ. Εικόνα), το παλαιότερο κείμενο της οποίας χρονολογείται γύρω στο 500 π.Χ. και κατατάσσεται στην ομάδα των Νότιων Αραβικών (συμφωνικών) αλφαβήτων.

Σαβαϊκή αλφαβητική (συμφωνική) γραφή

Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι η γλώσσα των αυτοχθόνων λαών της Αιθιοπίας δεν ήταν σημιτική, αλλά ανήκε στην λεγόμενη Κουσιτική ομάδα των Χαμιτικών γλωσσών. Στην σημερινή Αιθιοπία Κουσιτικές γλώσσες ομιλούνται από περίπου 15.000.000 κατοίκους της, με σπουδαιότερες γλώσσες την Γκαλίνυα (ή Ορόμο), την Σομαλική, την Σιντάμα και την Αφάρ-Σάχο.

Πηγή:εδώ

Share:

Read More

ρωμαίικο-αρβανίτικο γλωσσάριο του 1814

Το 1814 τυπώθηκε στο Λονδίνο το βιβλίο του William Martin-Leake,Researches in Greece το οποίο στις σελίδες 293-362 περιέχει και ένα ρωμαίικο-αρβανίτικο γλωσσάριο.Σύμφωνα με το συγγραφέα οι λέξεις που περιλαμβάνονται είναι οι πιο κοινές της ρωμαίικης και αρβανίτικης που χρησιμοποιούνταν εκείνη την εποχή.

Researches in Greece - William Martin Leake (1814)

Share:

Read More

προελληνικές γλώσσες και τοπωνύμια

Ο ελληνικός χώρος είναι διάσπαρτος από πανάρχαια  προελληνικά τοπωνύμια που είναι άγνωστης ετυμολογίας αφού δεν μπορούν να συσχετιστούν και να εξηγηθούν από την ελληνική γλώσσα και θεωρούνται κυρίως πελασγικά ή γενικώς προελληνικά ινδοευρωπαϊκής ή μη προέλευσης .

Τοπωνύμια που περιέχουν τα στοιχεία νδ,νθ,σσ,ττ είναι προελληνικής προέλευσης και δεν σήμαινουν τίποτα στα ελληνικά.Η ετυμολογία τους χάνεται στα βάθη του χρόνου:Όλυμπος, Σίνδος,Παρνασσός, Λάρισσα, Λίνδος.Ὀλυνθος, Ζάκυνθος και άλλα. είναι μερικά πολύ γνωστά παραδείγματα.Πόλεις με το όνομα Λάρισσα ,εκτός από την θεσσαλική πόλη υπήρχαν αρκετές γύρω από τον αιγαιακό χώρο,ειδικά στη δυτική Μικρασία.

περιοχές όπου μιλιόταν η λουβική γλώσσα

Αξιός και Άξινος Πόντος

Ο Βούλγαρος ιστορικός και μελετητής Γκεόργιεφ μετά από συγκρίσεις που έκανε σε τοπωνύμια θεώρησε ότι στα δακικά η λέξη άξι σήμαινε μαύρος,εξού και Άξινος Πόντος, Μαύρη Θάλασσα.Η ονομασία του ποταμού Αξιού ίσως προέρχεται από την ίδια ρίζα.Ο Γκεόργιεφ επίσης υποστήριξε ότι τα αλβανικά προέρχονται από τα αρχαία δακικά.Στα αλβανικά η λέξη μαύρος είναι ζι >ίσως από το (α)ζι>άξι.

Αχελώος

H ονομασία του ποταμού Αχελώου έχει  εκπληκτική ομοιότητα με τη θρακική λέξη άχελ που στα αρχαία θρακικά σήμαινε 'νερό'.Επίσης στα φρυγικά το νερό λεγόταν άκαλα.Η λέξη έχει την ίδια ρίζα με τη λατινική acqua.Σύμφωνα με τη μυθολογία ο Αχελώος έδωσε στον Ηρακλή το κέρας της Αμάλθειας.

ο ποταμός Αχελώος

Λάρισα ,Παρνασσός, Γορτυνία

Σε επιγραφές στη λουβική γλώσσα μαρτυρείται η λέξη Lariqsa η οποία σημαίνει τείχος.Η Λάρισσα ήταν πρωτεύουσα της Πελασγιώτιδας,μιας από τις τέσσερις θεσσαλικές τετραρχίες.Στη μυθολογία η Λάρισσα ήταν η κόρη του Πελασγού.Οπότε η λέξη Λάρισσα πιθανώς είναι πελασγική και σημαίνει τείχος,οχυρωμένο σημείο,φρούριο ,ακρόπολη.

Η λέξη Παρνασσός εικάζεται ότι έχει την ίδια ρίζα με τη λέξη parna που στα λουβικά σημαίνει οικία.Άρα Παρνασσός πιθανώς σημαίνει 'οικία των θεών'. 

Η 'Γορτυνία' ετυμολογείται επίσης με το λουβικό gurt, 'ακρόπολη'.

Όλες οι ονομασίες σε νδ,νθ, είναι δυνατόν να ετυμολογηθούν με τη λουβική και είναι αντίστοιχες με την κατάληξη -enda που υπάρχει στη Μικρασιατική πλευρά σε πλήθος τοπωνυμίων.

Η λουβική γλώσσα ήταν μια από τις προελληνικές γλώσσες στον ελλαδικό χώρο πριν την άφιξη την ελληνικής.

δείτε επίσης

η λουβική γλώσσα 

πελασγοί και πελασγική γλώσσα

Share:

Read More

Μαθαίνω πομάκικα-μάθημα δεύτερο

* Από το βιβλίο: UCHEM SO POMATSKO: ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΠΟΜΑΚΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ τόμος Α’ – Ξάνθη 2004 Πολιτιστικό Αναπτυξιακό Κέντρο Θράκης

ΜΑΘΗΜΑ 2

ΚΕΙΜΕΝΟ
Náshono kóte
Na náshono mahaló íma mlógu kóteta. Dechyána dragóvot kótetana ála gulâmine gi ne dragóvot. Dechyána igrót sas kótetana her gün. Anná síva kótka ye radíla chétri kámatnï kótentsa. Κótentsana so yátse míchkï. Pyót mlógo prâsno. Yedót rîbï. Máykana mi íma gulâmï mustáykie. Dragóvot da fíret múshkï.
Sinán íshte da zôme annó míchko kóte na täh. Bubáyko mu ne dáva i Sinán pláche.
I Gültén íshte da zôme annó míchko kóte na täh. Bubáyko i máyka yi dávot i Gülténu ye yátse drágo.
Nîye na dumá ímame annó chórno kóte. To ne pyé mlógu prâsno níta yedé yátse rîbï, ála dragóva yátse da igró sas námi. Yátse ye kámatno i hîtro.
Zimóse, kugána yátse mrázi, kótetana so zbírot pris kráy sóbono.

Μετάφραση
Η γάτα μας
Στη δική μας γειτονιά υπάρχουν πολλά γατιά. Τα παιδιά λατρεύουν τα γατιά αλλά οι μεγάλοι δεν τα λατρεύουν. Τα παιδιά παίζουν με τα γατιά κάθε μέρα. Μία γκρίζα γάτα γέννησε τέσσερα όμορφα γατάκια. Τα γατάκια είναι πολύ μικρά. Πίνουν πολύ γάλα. Τρώνε ψάρια. Η μητέρα τους έχει μεγάλα μουστάκια. Λατρεύουν να κυνηγούν ποντίκια.
Ο Σινάν θέλει να πάρει μία μικρή γάτα στο σπίτι του. Ο πατέρας του δεν τον αφήνει και ο Σινάν κλαίει. Και η Γκιουλτέν θέλει να πάρει ένα μικρό γατάκι στο σπίτι της. Ο πατέρας της και η μητέρα της δίνουν άδεια και η Γκιουλτέν είναι πολύ χαρούμενη.
Εμείς στο σπίτι έχουμε ένα μαύρο γατί. Αυτό δεν πίνει πολύ γάλα ούτε τρώει πολλά ψάρια, αλλά του αρέσει πολύ να παίζει μαζί μας. Είναι πολύ όμορφο και έξυπνο.
Το χειμώνα, όταν κάνει πολύ κρύο, τα γατάκια μαζεύονται κοντά στη σόμπα.



ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ
Nóvï réchkï (Νέες λέξεις)

náshono το δικό μας
mahalá γειτονιά
mlógu, mlógo πολλοί
kóte γάτα
déte παιδί
dragóvom, gálem λατρεύω, αγαπώ
ála αλλά
gulâm μεγάλος
ígrom παίζω
sas μαζί, με
her gün κάθε μέρα
anná μία
síva γκρίζα
rádom γεννώ
chétri τέσσερα
míchko μικρό
píyem πίνω
prâsno γάλα
yam τρώω
rîba ψάρι
mustáykie μουστάκια
fírem κυνηγώ
múshka ποντίκι
zímom παίρνω
dávom δίνω, επιτρέπω
pláchem κλαίω
na täh σε αυτούς (στο σπίτι τους)
dumá, kóshta σπίτι
chórno μαύρο
sas námi με εμάς (μαζί μας)
hîtro έξυπνο
zimá χειμώνας
kugána όταν
mrázi κάνει κρύο
zbírom μαζεύω
pris kráy γύρω από, πέριξ
pachúnnat ξεκούραστος
kútso κουτσό
ódvarneyte απαντήστε
argát εργάτης
nosokómka νοσοκόμα
hóro χορός
pantólï παντελόνι
harp πόλεμος
dáyma πάντα


ΦΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΣΗ
Na náshono mahaló íma mlógο kóteta.
Dechyána dragóvot kótetana ála gulâmine gi ne dragóvot.
Anná síva kótka ye radíla chétri kámatnï kótentsa.
Sinán íshte da zôme annó míchko kóte na täh.
Nîye na dumá ímame annó chórno kóte.
Zimóse, kugána yátse mrázi, kótetana so zbírot pris kráy sóbono.

Πηγή:http://pomakohoria.blogspot.com/2010/09/blog-post_13.html

Share:

Read More

πομακικό αλφάβητο (λατινογράμματο)

[όπως τυποποιήθηκε από το Ριτβάν Καραχότζα
στο διαδικτυακό Πομακο-Ελληνικό Λεξικό το 2001)


Χαρακτήρας Προφορά Παράδειγμα



A a όπως το ελληνικό α - astávem (αφήνω), arálo (αλέτρι)
Ä ä μεταξύ α και ε - snäk (χιόνι) bäl (άσπρος), näm (βουβός)
B b ως μπ χωρίς το ένρινο μ - bólan (άρρωστος), bráshno (αλεύρι)
Ch, ch ως τσ παχύ - chervén (κόκκινος), chórna (μαύρη)
D d ως ντ χωρίς το ένρινο ν - dáskalïe (δάσκαλος), dórvo (ξύλο),
E e όπως το ελληνικό ε - predávom (πουλάω), pénjer (παράθυρο)
F f όπως το ελληνικό φ - fátom (πιάνω), fchéra (χθες)
G g ως γκ χωρίς το ένρινο ν - górlo (λάρυγγας), garchíf (πικρός)
H h όπως το ελληνικό χ - hránem (ταíζω), hläp (ψωμί)
Ï ï ως κλειστό ι - sïn (γιος), kïsmét (τύχη), pórvï (πρώτοι, -ες)
I i όπως το ελληνικό ι - iglá (βελόνα) , itúi (εδώ)
K k όπως το ελληνικό κ - kalíba (καλύβα), kóshnitsa (καλάθι)
L l όπως το ελληνικό λ - lazhítsa (κουτάλι), láhna (λάχανο)
M m όπως το ελληνικό μ - mirísom (μυρίζω), mraviá (μυρμήγκι)
N n όπως το ελληνικό ν - nosh (μαχαίρι), nahódem (βρίσκω)
O o όπως το ελληνικό ο - odvráshtom (απαντώ), ozlanítsa (μαξιλάρι)
Ö ö ως κλειστό ο - spöm (κοιμάμαι), smöm so (χαμογελώ)
P p όπως το ελληνικό π - praf (ίσιος), pot (δρόμος)
R r όπως το ελληνικό ρ - raká (χέρι), rámo (ώμος)
S s όπως το ελληνικό σ - slóntse (ήλιος), spírom (σταματώ)
Sh, sh ως σ παχύ - shúshtie (σκουπίδια), shápka (σκούφος)
T t όπως το ελληνικό τ - ténak (λεπτός), téle (μοσχάρι)
Ts ts όπως το ελληνικό τσ - tsístem (καθαρίζω), tsâlo (ολόκληρο)
Tz tz όπως το ελληνικό τζ - saltzá (δάκρυ), tzvâzda (αστέρι)
J j ως τζ παχύ - jánar (κορόμηλο), jümayá (τζαμί)
U u όπως το ελληνικό ου - umarén (κουρασμένος), ustá (στόμα)
Ü ü ως κλειστό ου - chüvál (τσουβάλι), klüch (κλειδαριά)
V v όπως το ελληνικό β - valésava (προσέχει), víkom (λέω)
Y y όπως το ελληνικό γι - yûme (όνομα), yátse (πολύ)
Z z όπως το ελληνικό ζ - zólezno (σιδερένιο), zaméta (σκούπισα)
Ζh zh ως ζ παχύ - zholt (κίτρινος), zhaná (γυναίκα)



*Tα γράμματα ä,ï,ö,ü όταν τονίζονται μετατρέπονται σε â,î,ô,û αντίστοιχα
π.χ. nevâsta (νύφη), pîtom (ρωτάω), môso (κρέας), lûlka (κούνια)

Πηγή:http://pomakohoria.blogspot.com/2010/09/blog-post_6643.html

Share:

Read More

Ξενοφώντας στα ποντιακά

Tο αναμνηστικό αποτέλεσμα της φετινής διδασκαλίας των αρχαίων ελληνικών. Από το Α5 του 3ου Γενικού Λυκείου Δράμας, μια δημιουργική προσέγγιση της αρχαίας ελληνικής γραμματείας και γλώσσας (Ξενοφώντας Β.Ι.16-19).

 

το αρχαίο κείμενο
οἱ δ’ Ἀθηναῖοι ἐκ τῆς Σάμου ὁρμώμενοι τὴν βασιλέως κακῶς ἐποίουν, καὶ ἐπὶ τὴν Χίον καὶ τὴν Ἔφεσον ἐπέπλεον, καὶ παρεσκευάζοντο πρὸς ναυμαχίαν, καὶ στρατηγοὺς πρὸς τοῖς ὑπάρχουσι προσείλοντο Μένανδρον, Τυδέα, Κηφισόδοτον. Λύσανδρος δ’ ἐκ τῆς Ῥόδου παρὰ τὴν Ἰωνίαν ἐκπλεῖ πρὸς τὸν Ἑλλήσποντον πρός τε τῶν πλοίων τὸν ἔκπλουν καὶ ἐπὶ τὰς ἀφεστηκυίας αὐτῶν πόλεις. ἀνήγοντο δὲ καὶ οἱ Ἀθηναῖοι ἐκ τῆς Χίου πελάγιοι• ἡ γὰρ Ἀσία πολεμία αὐτοῖς ἦν. Λύσανδρος δ’ ἐξ Ἀβύδου παρέπλει εἰς Λάμψακον σύμμαχον οὖσαν Ἀθηναίων• καὶ οἱ Ἀβυδηνοὶ καὶ οἱ ἄλλοι παρῆσαν πεζῇ. ἡγεῖτο δὲ Θώραξ Λακεδαιμόνιος. προσβαλόντες δὲ τῇ πόλει αἱροῦσι κατὰ κράτος, καὶ διήρπασαν οἱ στρατιῶται οὖσαν πλουσίαν καὶ οἴνου καὶ σίτου καὶ τῶν ἄλλων ἐπιτηδείων πλήρη• τὰ δὲ ἐλεύθερα σώματα πάντα ἀφῆκε Λύσανδρος.
 
το κείμενο σε ποντιακή
Οι Αθηναίοι ας σην Σάμο έρχουνταν σην πατρίδα τη βασιλέα Ξέρξη, σην Περσία, να εφτάνε τρανόν κακόν και σην Χίον και σην Έφεσσον εκόντευαν και επήναν ετοιμασίαν για να πολεμούν με τα πλοία απές σην θάλασσα και τι στρατηγούς τίνας είχαν ξαν εξέγκανατς τον Μένανδρον, τον Τυδέα και τον Κηφισόδοτον. Ο Λύσανδρος ας σην Ρόδον σιμά σην Ιωνίαν δ(ε)αβαίν, οπίς ας σα πλοία που επέγναν σον Ελλήσποντον και σ’ εκείνα τα πολιτείας που επήκαν ανταρσίαν. Οι Αθηναίοι πα φέβνε ας σην Χίον απές σο πέλαγος σον Πόντον γιατί η Ασία εν εχθρός ατούν. Ο Λύσανδρος ασ’ σην Άβυσον εχπάστεν με τα καράβ(ε)α για την Λάμψακον που εν ας σην μερέαν των Αθηναίων και οι Αβυδινοί και οι άλλοι επέγναν και ο Θώρακας ας σην Σπάρτην έντονε ο αρχηγός ατούν. Εσέβαν απές σην πόλιν, επέραν ατέν. Η πόλη είχεν ούλα τα καλά και ο στρατόν έρπαξαν κρασιά, σιτάρ(ε)α και ούλα ντο εχρειάσκουνταν. Ο Λύσανδρος εφέκεν ούλτσς τ’ ανθρώπς τη πολιτείας να φέβνε.

Share:

Read More

mesie al annu!!! (οι μήνες του έτους στα βλάχικα)

Yenarru'	Ιανουάριος
Scurtu'	Φεβρουάριος,κοντός
Martsu'	Μάρτιος
Apriru'	Απρίλιος
Maiu'	Μάιος
Cherashiaru'	Ιούνιος,κερασιάρης
Curigu'	Ιούλιος
Agustu'	Αύγουστος
Yichmitsiunu	Σεπτέμβρης
Shumeturru'	Οκτώβρης,Αγιοδημήτρης
Brumaru'	Νοέμβρης,παχνιάρης
Ndreu'	Δεκέμβρης

Share:

Read More

Η τουρκική γλώσσα

Τα τουρκικά (Türkçe-Τιούρκτσ̌ε) είναι η πιο διαδεδομένη από τις τουρκικές γλώσσες και  μιλιούνται από περίπου 80 εκ. άτομα κυρίως στην Τουρκία.Η πρώτη γραπτή μαρτυρία ανάγεται στο 1300 μ.χ. και είναι από την κεντρική Ασία,από όπου και προήλθαν .Aνήκουν στη μεγάλη οικογένεια των τουρκογενών γλωσσών,στο δυτικό κλάδο (oguz).

περιοχές που η τουρκική αναγνωρίζεται ως επίσημη

Εκτός από την Τουρκία η τουρκική γλώσσα μιλιέται από σημαντικούς αριθμούς και στην Ελλάδα,την Κύπρο,το Ιράκ,τα βαλκάνια,σε χώρες της δυτικής Ευρώπης και την Αμερική.Είναι επίσημη γλώσσα στην Τουρκία,την Κύπρο,και αναγνωρισμένη ως μειονοτική γλώσσα σε περιοχές του Κοσόβου,των Σκοπίων,της Ρουμανίας,της Μολδαβίας και του Ιράκ.

Αρχικά γράφονταν με το οθωμανικό αλφάβητο που ήταν μια παραλλαγή του αραβικού αλφαβήτου.Το 1932,με τις μεταρρυθμίσεις του Κεμάλ,υιοθετήθηκε το λατινικό αλφάβητο και ιδρύθηκε η 'ένωση τουρκικής γλώσσας'.Ένα από τα κύρια μελήματά της ήταν η κάθαρση της γλώσσας από αραβικές και περσικές λέξεις,οι οποίες υπήρχαν σε πολύ μεγάλο ποσοστό,καθώς και η αντικατάστασή τους,είτε με παλιές τουρκικές λέξεις,είτε με τουρκικούς νεολογισμούς.Το έργο της ένωσης συνεχίζεται μέχρι σήμερα.

Τα τουρκικά είναι γλώσσα συγκολλητική και έχουν τη λεγόμενη φωνηεντική αρμονία.


κλήση της λέξης ev ,σπίτι στα τουρκικά

τουρκική	ελληνική
ev	σπίτι
evler	σπίτια
evlerden	από τα σπίτια (αφαιρετική)
evin	το σπίτι σου
eviniz	το σπίτι σας (πληθυντικός ή πληθυντικός ευγενείας)
evim	το σπίτι μου
evimde	στο σπίτι μου
evinde	στο σπίτι σου
evinizde	στο σπίτι σας (πληθυντικός ή πληθυντικός ευγενείας)
evimizde	στο σπίτι μας
Evindeyim	είμαι στο σπίτι σου
Evinizdeyim	είμαι στο σπίτι σας (πληθυντικός ή πληθυντικός ευγενείας)
Evindeyiz	είμαστε στο σπίτι σου
Evinizdeyiz	είμαστε στο σπίτι σας (πληθυντικός ή πληθυντικός ευγενείας)
Evimizdeyiz	είμαστε στο σπίτι μας

οι τουρκικές γλώσσες

---

σχετικό αλφάβητο
τουρκικό





χρήσιμοι σύνδεσμοι

• Ελληνο-Τουρκικό/Τουρκο-Ελληνικό Λεξικό  ( TÜM)
• Vikisözlük (Τουρκικό Βικιλεξικό με 240.000 λήμματα)
• Τουρκική γραμματική (του Γιώργου Παπαδόπουλου)
• muzminanonim.blogspot.com - μπλογκ με άρθρα για την τουρκική γλώσσα (στα Τουρκικά)
• Μαθήματα Τουρκικής γλώσσας (Πανεπιστήμιο της Αριζόνας)
• Διδασκαλία της τουρκικής γραμματικής (θεωρία και ασκήσεις στα Ελληνικά και Αγγλικά)
• Ελληνο-Τουρκικό/Τουρκο-Ελληνικό Λεξικό( www.onlineyunanca.com)
• Εξετάσεις στην Ελλάδα,Αθήνα και Χίο, για την απόκτηση  πιστοποίησης στα τουρκικά ως ξένη γλώσσα από το κέντρο TÖMER του Πανεπιστημίου Άγκυρας.

 

Share:

Read More

Rugăciunea alu Thimiuyaki

Dumnidzăulu-nj , mi suturai di bâshări, shi di ale Ducă, strindzeri shi diznjirdări. Tsâ tăxescu patru fortume di tseară, shi alte prin bâseritsi scumpe doară. Dumnidzăulu-nj , tora dă-nj puteare la mine shi la Flegă atsel ma njiclu, s-li anăpădim s-plicăm la Buniclu..., s-nâ bâgămu sh noi di cale, cu a chir-arhondislor furare. Dumnidzăulu-nj , s-nu nâ semni cu păcată, că shi avearea alor di la altsă i furată. ======================= Θεέ μου, χόρτασα φιλιά και απο τον Ντούκα, αγκαλιές και χάδια. Σου τάζω τέσσερα σχοινιά κερί, και άλλα, στις εκκλησιές, ακριβά δώρα. Θεέ μου, τώρα δώσε μου δύναμη σε εμένα και στον Φλέγκα, τον πιο μικρό, να τους συναντήσουμε και να φύγουμε στο Μπουνίκο, να πάρουμε κι εμείς το δρόμο ( να ξεκινήσουμε) μαζί με των κυρ - αρχόντων τη κλεψιά. Θεέ μου , μη μας σημαδέψεις με το κρίμα, γιατί και ο πλούτος αυτωνών, απο άλλους ειναι κλεμένος... πηγή: GHIORGHI PLATARI- TZIMĂ, TALABACLU, Societatopilitică satiră la 19-ea shi la 20-ea etă Aminciu , ATHINA 2007 , σελ. 136

Share:

Read More

sborhe tsi ninga nihiame us si agershiaste (Λέξεις που λίγο ακόμα και θα ξεχαστούν)

maroze=αγαπητικιά!! αυτή που γυρίζει με τον έναν και τον άλλον!! futz di ao lai maroze= φύγε από δω ρε αγαπητικιά(παλιοθύληκο) prumutu= δανεικό aiste us u jieu prumute sh us t su aduku meni (αυτό θα σου το πάρω δανεικό και θα σου το φέρω αύριο!! scimure= γκρινιαζει μ...ουρμουραει το βρεφος scimura tsilimanu sh lu sculai (μουρμουραγε το παιδι και το σηκωσα!!) zegelia=σεληνιασμος tsi lu acetse sh tramure ashe zegelia??? (τι τον επιασε και τρεμει ετσι σεληνιαστηκε??? thelentze= περδικα kiofke=κοτσυφι tsudii= εκπληξη mutu=μουγκος surdu= κουφος κiorru=τυφλος rosa=παπια pate= χηνα cum imnjie ashe lai marate ca pate (πως περπατας ετσι ρε καημενη σαν χηνα) Πηγή:http://www.facebook.com/group.php?gid=294328500359&ref=ts#!/group.php?gid=294328500359&v=wall&ref=ts

Share:

Read More

Τα ποντιακά-Ποντιακόν λαλίαν

Τα ποντιακά είναι μια μορφή της ελληνικής γλώσσας η οποία αρχικά μιλιούνταν στις βορειοανατολικές ακτές της Μικρασίας,τον Πόντο.Σήμερα ομιλείται κυρίως στην Ελλάδα αλλά υπάρχουν αναφορές για την ύπαρξη ομιλήτων στην Τουρκία,στην περιοχή του Πόντου.Στην Τουρκία και τη Ρωσία ονομάζονται ρωμέικα (στην Τουρκία romeyika και rumca, στη Ρωσία: ромейка) Προέρχονται από την ιωνική διάλεκτο της αρχαίας ελληνικής και έχουν αρκετές επιρροές στο λεξιλόγιο από τα τούρκικα και λιγοτέρο από τα πέρσικα και γλώσσες του Καυκάσου. Ο γλωσσολόγος Μανώλης Τριανταφυλλίδης χωρίζει τα ποντιακά σε δύο διαλέκτους. -Τα τραπεζουντιακά,στις ακτές της Μαύρης Θάλλασας και -τα χαλδιώτικα στην ενδοχώρα τα οποία είχαν και τους περισσότερους ομιλητές. Μερικές ποικιλίες των ποντιακών παρουσιάζουν αρμονία φωνηέντων όπως τα τουρκικά. Για την γραφή των ποντιακών χρησιμοποιούνται διάφορα αλφάβητα: στην Ελλάδα το ελληνικό στην Τουρκία το λατινικό στη Ρωσία το κυριλλικό Κατά τη σοβιετική εποχή τα ποντιακά γράφονταν με ελληνικό φωνητικό αλφάβητο.

Share:

Read More

More sokol pie-Μωρέ,το γεράκι πίνει-παραδοσιακό σλαβικό τραγούδι της Μακεδονίας

Το τραγούδι 'μόρε σόκολ πίε' είναι δημοφιλές τόσο στη Βουλγαρία όσο και τα Σκόπια.Μιλάει για  ένα γεράκι,το πουλί των ηρώων,το οποίο το ρωτούν αν είδε έναν πληγωμένο ήρωα να περνάει...

More sokol pie,
Voda na Vardaro,
More sokol pie,
Voda na Vardaro.

Jane, Jane le belo grlo
Jane, Jane le krotko jagne.

More oj sokole,
Ti junacko pile.
More neli vide,
Junak da pomine,

Jane, Jane le belo grlo
Jane, Jane le krotko jagne.

Junak da pomine,
S'devet luti rani
S'devet luti rani,
Site kursumlii

Jane, Jane le belo grlo
Jane, Jane le krotko jagne.

A desetta rana,
So noz probodena.
A desetta rana,
So noz probodena.

Jane, Jane le belo grlo
Jane, Jane le krotko jagne.

Μετάφραση

το γεράκι πίνει νερό στο Βαρδάρη
Ο Γιάννα με τον άσπρο λαιμό
ω,γεράκι,πουλί των ηρώων ,δεν είδες έναν ήρωα να περνάει;
ένας ήρωας περνάει με εννιά βαριές πληγές
εννιά βαριές πληγές,όλες από βόλια
και μια δέκατη πληγή,από μαχαίρι

---

"

Share:

Read More

ποντιακό λεξιλόγιο

Φελίν ψωμίν = Φέτα ψωμιού
πόγο σην χαλέ(ν) ή πόγο σον αναγκέον ή ο αναγκέος = ο καμπινές
καντζίν ή καντζία =
στουράκ = γκλίτσα
Φα (τσίμιν τσίμιν) την ελέαν = Φάε (λίγο λίγο) την ελιά
βόκο ή Ο βόκον = βλάκα , χαζέ κατα μία έννοια
Τοουσιέεβο = μαλλώνο
ο βέτρον ή το βέτρο = ο γκουβάς (η γιαγια μου αναφερόταν στον πλαστικό)
τσουκάλ(ι) = τσουκάλι , ονομάζεται και το μαγειρικό σκεύος αλλά και το καθίκι (το μικρό μεταλικό
τσίγγινο σκεύος που κάναμε την ανάγκη μας μέχρι πριν λίγα χρόνια και ήταν πάντα
κάτω απ το κρεβάτι στην διάρκεια τις νύχτας
σπόγκσον το στολ = σκούπισε το τραπέζι
η μαστραπά = η κούπα, το ποτήρι του νερού
πόσα πιρτέν = πόσα κομμάτια ή τεμάχια
ο τορομάνον =
λετσέκ = το μαύρο τσεμπέρι που φορούν οι χήρες στο κεφάλι κλπ
σουμά = σιμά ή κοντά
βαλτε στο σάιτ και τους μήνες
τσιγέρι μ΄= σπλάχνο μ΄,έκφραση αγάπης
τσιγέρια ή τσικάρε (ιδιομα)= εντόσθια
μέρ πας = που πας
μαντζάνα = μελιντζάνα
άψων, άψιμον = άναψε, άναμα
κοκούμ = είδος τσίγγινου τσαγερού,σχεδόν μόνιμα στην σόμπα
τολάπ = ντουλάπι
επρέστα = πρίστηκα
γαλέντζε ή γαλέντζια = ξύλινα τσόκαρα
ορτάρε ή ορτάρια = κάλτσες πλεχτές χοντρές κάτι σαν σοσόνια
σιαρβάλι = η βράκα, είδος ενδύματος
μασιέρ = μαχαίρι
δόμα = δώσε μου
έπαρ = πάρε
ενγγάλια = αγγαλιά
πλουμία =
πλουμιστά =
χαρσλούκ = χαρτζιλίκι
γηρευόν = ζητιάνος
εμέτσα = μεθυσα
τρανόν κοβόρ = μεγάλο κοβόρι ή κουράδα
λάκτα (οχι παυλίδης) = κλωτσιά
σύρων = τράβα
αούτος αούτο = αυτό
μιλέτ(η) = έθνος ή γένος κατα μία έννοια
λαλόπομ (ν) = λαλιά, φωνή
κουήζω = φωνάζω
μη βαρκίζ(ω) = μη φωνάζης(ω) έντονα
Ταβρανεύκουμεν, αγληγορώ- βιάζομαι
Σκουντουλίζω- μοσχοβολώ
Ταλαshεύω-το λένε για τα σκυλιά, όταν αρπάζονται
Chαχchανίετεν, φαρshαλιάβ-φωνάζει αλλά υστερικά
Κονοπίετεν-όταν κάποιος σέρνεται κάτω
Ισιαύω-υπολογίζω κάποιον, υπολογίζω γνώμη, συμβουλή κλπ (όχι μετρώ)
Πυρίφτω-είναι η διαδικασία που βάζουμε τα ψωμιά στο φούρνο για να τα ψήσουμε.
Βρουλεύκουμεν-όταν έχω κάποιον πολύ κοντά στην καρδιά μου, όταν έχω σε κάποιον αδυναμία.
Τουντουνίζω (τρομάζω)-τρέμω(όχι από φόβο)
Αποchοχαλήγουμεν-όταν ανοίγω πλύ τα πόδια μου
chογαπιάζω-αντιμιλάω
Πακλιαύω, τιαμιζλιαύω-καθαρίζω
Σπογγίζω-σκουπίζω
Τσαραμπουλίζ-αστράφτει
Παρλιαύ-γυαλίζει
Τιαρτιάνγκιαλια-σαύρα
Πεchούκ-κατσαρίδα
Μουτακά-μαξιλάρι σε σχήμα καραμέλας που βάζουνε συνήθως στον καναπέ
Chαναβάρ-θυρίο
Κουμούλ-στοίβα, σωρός
Τιαγιά-στοίβα χόρτων
chολ (τσολ)-χωράφι, λιβάδι
Πεshταμπάλ-ποδιά νοικοκυράς
Μιντέρ-το λεπτό στρώμα
Ορμίν-χαράδρα
chαγ, ochάγ-φωτιά
Καρακώνω-κλείνω την πόρτα με κλειδί
Κιαλπιατή-πένσα
Γρινdjίλια-ούλα
chιανγκιά-πηγούνι
Περβόλ-τοίχος
Πεγιαπούρ-ρεζίλι
Εμπροστία-βάση για κατσαρόλα που τοποθετείται πάνω στην εστία του φούρνου ή του τζακιού
Γούμ-άμμος
Σιακλιάμ, νεριασιά-άχρηστος άνθρωπος, αντιπαθητικός, που φέρεται άσχημα
Κλόθω, υροκλόθω-γυρίζω
Τιάνιακια-τενεκές
Ταρέζ-ράφι
Κομπώνω-λέω ψέματα
Σανdjία-ωδίνες
Πιαλτιάκ-φαφούτης, αυτός που ψευδίζει
Κιαφτιάρ-αυτουνού που του λείπουνε κάποια δόντια
Υλεύω-διστάζω
Ταβίζω-μαλώνω
Φουμίζω-κρατάω μούτρα
Λάσκουμεν-κάνω βόλτες
chαλχαμάν-αριάνι
Τυροκλωστήν-τυρί λιωμένο στο τηγάνι με βούτυρο
chουchούκ-τυρόγαλο, το υγρό που βγαίνει κατά την πήξη του τυριού
Αλυμίδ-σαλαμούρα
Σιτλίν-ριζόγαλο
Τυριανίζω-στεναχωρώ
chανίζω-σκορπώ
chιβίζω-τιτιβίζω
shυρίζω-σφυρίζω
Χαρτσεύω-ξοδεύω
Υλίζω-διυλίζω, περνώ από σουρωτήρι
Κάπα-φόρεμα
Φυστάν-φουστάνι
Μαρχαμά-μαντίλι (για να σκουπιζόμαστε)
Ποδαρόνα-τουαλέτα
Πιαρτιά-κουρτίνα
shκυλάζω-βρομάω
Μιασιάλ-παραμύθι
Γολτούγ-μασχάλη
Φορθάκα-βάτραχος
Γαβουρεύω-τηγανίζω
Ταράζω-ανακατεύω
Γαπάγ-καπάκι
Σαχτάρ-στάχτη
Καντάζ-φαράσι
Φορκάλ-σκούπα
Γαντιρεύω-εξηγώ "Αν κι γανεύ'σεν, γαντίρεψον'ατον άλλο λοΐς" ή όταν κοροϊδεύω κάποιον με
ψέματα "Εγαντίρεψεν'ατον (εκόμπωσεν'ατον) και έφυεν"
Τιαβιακιαλίν-ελαφρόμυαλο
Όρομαν-όνειρο
Ουντάμαν-μαζί
Σιρίν-πλήθος
Τ'αλλντηνημέραν-μεθαύριο
Αγνόν-παράξενο
Πελιάν-μπελάς
Χζαρ-πριόνι
chιπλάγ, τσάτσαλον -γυμνό
Γούλα-λαιμός
Κερεντί-δρεπάνι
Κοχίζω-βήχω
Ζιανdjίρια-αλυσίδες
Γουρταρεύω-σώζω
Γουτουρεύω-κάνω χαζά (το λένε για τα μωρά, όταν κάνουν φασαρία) ή (θα το εξηγήσω
μεταφορικά) τα παίρνω στο κρανίο
Πορτλάγος-αυτός που έχει πεταχτά μάτια
Τυπίν-χιονοθύελλα
Κούshνερόν-μούσκεμμα
Αχπαράζω-τρομάζω
Κουρτώ-καταπίνω
Φουρκίγουμεν-πνίγομαι

δείτε επίσης
ποντιακό λεξιλόγιο
http://pontosworld.com/index.php?option=com_content&task=view&id=831&Itemid=143

 

Share:

Read More

μικρό ποντιακό λεξικό

Αβούτο/Αούτο Αυτό
Αγγόνα Φύδι
Αγδήν Κονίαμα και Γουδοχέρι
Αγελάδ/Xτήνον/Βούδ Αγελάδα
Αγλιανεύκουμαι Περνάω ευχάριστα
Αγνόν Περίεργο
Aγραεύω/'γραεύω Παθαίνω
Αγράμπελον Άγριο Αμπέλι
Αγράνεμον Άγριος Ανεμος
Αγρασεύω προσπαθώ
Aδακά Εδώ πέρα
Αερόπον Άνεμος
Αέτς Έτσι
Αζπάρια Αυλόπορτες ή εξώπορτες παράθηρου
Αητέντς Αετός
Άθια Άνθη
Αίκος Τέτοιος
Α'ι'τέστε Προχώρα
Ακεκά Εκεί πέρα
Άκλερο Που δεν εχει οικογενοια, ο μονος
Άλας Αλάτι
Αλικόν Με αλάτι
Άμον Σαν
Άναβα Εκτός
Άναλον Ανάλατο
Aναχάπαρα Ξαφνικά
Αναμένω Περιμένω
Aνέντροπος Αυτός που δεν ντρέπεται
Αντρίζ' Γυναίκα Παντρεύεται
Αξινάρ Τσικούρι
Απάν Επάνω
Απαρδάλια Μονοχρωμία
Απές Μέσα
Απονεγκάσκουμαι ή αναπάουμαι Ξεκουράζομαι
Αποχασμούμαι Χασμουριέμαι
Aπουρπουνού Πρωΐ
Αραεύω Γιρεύω
Άρκος Αρκούδα
Aρλανεύκουμai Στεναχωριέμαι (ή παραπονιέμαι)
Αρλίν Στεναχωρεμένο αλλα και Παραπονιάρικο
Αρωθυμία Αποθυμία
Α σήν Απο
Ασηράχαντος Σκαντζόχοιρος
Ασλαεύω Εμβολιάζω (φυτά)
Aτεβήρευτον Αυτό που στέκει όρθιο
Aτλαεύω Kανω μεγάλω βήμα,υπερπηδώ
Ατό Αυτό
Ατσάπαν(Άτσαπα) 'Αραγε
Ατώρα Τώρα
Αφκά Κάτω
Άφτει (Ν'άφτει) Να ανάψει
Αφώτιστο Αβάπτιστο
Αχάντ Αγκάθι
Αχούλ' Το μυαλό
Aχπαραγμένο Τρομαγμένο
Άψιμον Πήρε φωτιά
Βάλον/Βάλεν Βάλε
Βαρεσιγμένο Οκνηρό
Βούραν Xούφτα
βουρκιάντ ξύλο που χτυπούσανε τα βόδια
Βρούλα Φωτιά
Γαιδούρ/Γαιδίρ Γαίδαρος
Γαίς Λουρίδα
Γαρή Σύζηγος
Γενεάν Γενεά
Γεράν Πληγή
Γιεργάν Πάπλωμα
Γιοσμάς Λεβέντης, όμορφος
Γλουπίζω Ξεφλουδίζω
Γομάτο Γεμάτο
Γομώνω Γεμίζω
Γούλα Λαιμός
Γονουσεύω Μιλάω
Γουρπάν(ι) Θυσία
Γουρτάρεμαν Σωτηρία
Γουρταρεύω Σώζω
Γουζεμέντζα/Κουζεμέντζα Θυμωμένη
Γρέα Γριά
Γυναικίζ' Ο άντρας παντρεύεται
Δάκω Δαγκώνω
Δέβα Πίγαινε
Δέβολον Διάβολος
Δεξάμενος Νονός
Δουλία Δουλειά
Εβώρα Ίσκιος
Έγκα Έφερα
Eγομώθαν Γέμισαν
Εγρoίξα Κατάλαβα
Εκλείδωσα Κλείδωσα
Εκούξεν Φώναξε
Έκσα Άκουσα
Έκσες Άκουσες
Eλάτο Χριστουγεννιάτικο Δέντρο
Ελέα Ελιά
Eλέπω Βλέπω
Eμέτσα Μέθυσα
εμοβόρα δεν είναι φυλική
εμπαλίζ να κλείσεις ένα ξεσκησμα ρούχου
Ενέσπαλα Ξέχασα
Εντόκα Χτύπησα
Εέντονε Έγινε
Έξαψα Άναψα
Εξέβα Βγήκα
Επέζεψα Βαρέθηκα/Συγχάθηκα
Εποίκα Έκανα
Ερούξεν Έπεσε
Εσασίρεψα Μπερδεύτηκα
Έσειρα Πέταξα
Εσκούται / Σηκούται Σηκώνεται
Eτιγνάεψα Kατάλαβα
Eτσαραφήγα Γραντζουνίστηκα
Εφέκα Άφησα
Εφτάγω Κάνο
Eφτουλάξα Παθαίνω ασφυξία ή Σταναχωρέθηκαι
Εχαρέθα Πήρα χάρη
Ζαέρ Μάλλον μπορεί
Ζαντός Τρελλός
Ζαντή/Ζαντέσα Τρελλή
Ζαρωτά Στραβά
Ζατί Όπως χρησιμοποιείται το ιστέ κάτι σαν το "μωρέ"
Ζενγκιλούκ Πλούτος
Ζονάρ Ζώνη
Ζουβάλ Ενα είδος καλαμπόκι
Hβρίζω καθάρισμα σιταριού ή σουσάμι
Ήμσον Μισό
Θελκούρας Άταχτα Κορίτσια
Θiγατέρα Κόρι
Θρημούλια ή θρυμουλόπα Ψήχουλα
Ιθάκ Στήθος της Αγελάδας
Ιλιαεύω Χαιδεύω
Ιμς Μισό
Ινιάτ ή ινάτ Πείσμα
Καλατσεύω Μηλάω
Καλομάνα Γιαγιά
Κανείται Φτάνει
καράκωσε κλείδωσε
Κάτα Γάτα
Kέλεου μεγάλος ποντικός
Κεπίν Κύπος
Καρά Μαύρο
Καρδόπον Καρδιά
Καρτόφα Πατάτα
Καταμάγια Το ξύλο με το βρεγμένο πανί
Κεβιαζιάς Πολυλογάς
ΚΕβΕζού μία που μιλάει πολύ
Κιφάλ Κεφάλι
Κλώσκουμαι Γυρνάω
Κονεύω Μπαίνω
Κορτσόπον Κορίτσι
Κοσσάρα Κότα
κοτός καλαμπόκι
κουνίεται κουνιέται
Κούπα Mπρούμυτα
κουτούνα κοτσάνι
Κουτσή Κορίτσι
Κρομίδ Κρεμίδι
κχύνω Ρίχνω
Λαϊσκουμαι Κουνιέμαι
Λαΐστέρα Κούνια/Κουνίστρα
Λάσκουμαι Τριγυρνάω
Λαχόρ Λουρίδα
Λελέυω Λατρεύω
Λειβαδοτόπα Λειβάδια
Λεφτοκάρ Φουντούκι
Λίβ(ι)α Σύννεφα
Λιθάρ Πέτρα
Λινέα Σύρμα που κρεμούσαν τα ρούχα
Λυκοκαλομάνα Πρόγιαγιά
Λώματα Ρούχα
Μαερεύω Mαγειρεύω
Μαντζίρα/Ξύγαλα Γιαούρτι
Μάραντα Λουλούδια
Mανουσάκ Κυκλόμηνα
Μεντζόν Κάποιον Φωνάζω
Μιντίκ Μικρό/Ζωηρό
Μοθοπώρ Φθινόπωρο
Μονάζω Φιλοξενώ
μουτούλ καρφί μπρωστά στο βουρκιάντ που τσιμπούσε
Ναζλής Ναζιάρης
Ναινά Καθρέφτης
Νακενάρ Mανιτάρι (Σάντα)
Nαλίν Tσοκαρο
Ναμούς Συνείδηση
Nάρ Ρόδι
Νεβίζω Σβήνω
Νέγκασμα / Νεγκασίαν Κούραση
Νέισα Νέα
Νεμπέφτει Πέφτει
Νέπε Άνδρα (η γυναίκα τον Άνδρα)
Νεραξία/Νερεσία Σίχαμα
Νέψα Γυναίκα (α άνδρας την γυναίκα)
Νέτση (απο το νε κουτσή) Κορίτσι
Νιάτ Ο τρόπος συμπεριφοράς (ενός ανθρώπου)
Nιάτ Σκοπός/θέληση/γνωμη
Νίφκουμαι / Νίβομαι πλένω το πρόσοπό μου
Νισαλού Αρραβωνιαστικιά
Νισάν Σημάδι
Νοσσάκα Πουλάδα
Νούνιγμαν Σκέψη
Νουνίζω Σκέφτομαι
Νούντζον Σκέψου
Ντο Τι
Νύφε Νύφη
Νυφέπαρμαν Γαμπρός & Κουμπάρος πηγαίνουν νύφη στην εκκλησία
Nυχτοπούλ Nυχτοπούλι
Ξάι Καθόλου
Ξαν Ξανά
Ξύνω Ρίχνω
Ογραεύω Παθαίνω
Oκνέας τεμπέλης
Ομάττια Μάτια
Oμούτ Eλπίδα
Oμνίσκουμε/Ορκίσκουμε Ορκίζομαι
Ονίδισμαν Kοροϊδία
Οξαεύω Χαιδεύω
Οξοπίς Πίσω
Οπις Πίσω
Οράζω/Οριάζω Προσέχω/Παρακολουθώ
Όραμαν Όνειρο
Oρμάνε τα δάση
Ορμίν Ποταμάκι
Ορτάρι Kάλτσα
Οφίδ Φίδι
Οφύγον Φύγε
Oψε Εχθές
Παλαλέσα τρελλή
Παλαλός Παλαβός
Παράδας Λεφτά
Παρχάρ Οροπέδιο
Παρχαρομανα Γυναίκα που πρόσεχε το παρχάρ
πατήτσια φασολάκια
Πατσί Αδερφή
Περισιάν Ακατάστατος / Aτημέλητος
Περισάντς Tαλαιπωρημένος, τυρρανισμένος
Πεσλεεύω Θρέφω
Πεχλιβάν Παλικαράς
Πεγάδ Πηγάδη
Πεγαδομάτε Μάτι του Πηγαδιού
Πίλικο Φάκελο
Πιλπίλ Tο "μπλαμπλα"
Πιπίλ Σπόρο
Πoίσον Κάνε
Ποδάρ Πόδη
Πολεμώ Προσπαθώ
Πουργού Μικρί σήδερο για τρυπάνι
Πουτσή Κορίτσι
Πυρίφτε Ξύλο που έριχναν το ψώμι
Ραγκάν Κορυφή του Βουνού
Ρακάν Μικρό Ύψωμα
Ραχία Βουνά
Ράσα Ωμος
Ραχνά Αράχνι
Ρεβόλ Είδος πιστολιού
Ρίζα μ' Ρίζα μου (χαϊδευτικό, χρήση όπως το πουλί μ')
Ρωθωνίζω Ροχαλίζω
Ρούζω Πέφτω
Σα Στα
Σαλαχανού Μία που τριγυρνάει πολύ
Σαμαρτσούκ(Σαμαρτσούχ) Ένα είδος δέντρο
Σαρί Ξανθό
Σαφλάς Σάλια
Σαφλέας Σαλιάρης
Σαχτάρ Στάχτι
Σεβάσκομαι Σέβομαι
Σεβντά Αγάπη
Σείρω Να Πετάξω
Σεκέρ Ζάχαρη
Σερεύω Μαζεύω
Σέφτελος Χαζός
Σιασιουρεμένος Μπερδεμένος
Σιάπκα/Σιάφκα Καπέλλο
Σιλευτέρ Σφουγγαρόπανο και για άνθρωπο απαξιωτικό)
Σιλεύω Σφουγγαρίζω
Σιρ Πετάω
Σκαμνίν Σκαμνή
Σκολέκ Σκουλίκι
Σκωτούσαι Σκοτώνεσαι
Σκούμαι Σηκώνομαι
Σκυλάζω Βρωμάω
Σορός Δάση
Σούκ Σήκω
Σουμάδεμαν Αρραβώνας
Σουμπούλα η κουνιστή και όμορφη
Σουρούκ/Σουρούχ Μακρύ ίσιο ξύλο για διάφορες χρήσεις
Σοχάγα/Σοκκάκι Μικρό δρομάκι
Σπαλίζω Κλείνω
Σπαριέλ Σουτιέν
Σπογγίζω Σκουπίζω
Στα/Αστά ή Εστά Σταμάτα/Περίμενε
Στούδ Κόκκαλο
Στράτα Δρόμος ή Πεζοδρόμιο
Ταγιανίζω Aντέχω
Ταπιάτ Χαρακτήρα
Ταρά(γ)ουμαι Aνακατεύομαι
Ταράζω Ανακατεύω
Tαραήλτς ή ταραήλες Το ουράνιο τόξο
Tαραπουτζίζ Χοροπηδάω
Τελένω Τελειώνω
Τεμέτερον Δικό Μας
Τ'εμόν Δικό Μου
Τ'εσόν Δικό Σου
Τέρεν Κοίτα
Τεστόπον Στάμνα
Τιδέν Τίποτα
Τιζεύω Bάζω στη σειρά
Τοσπαγάνος Χελώνα
Τρανίνω Mεγαλώνω
Τσαίζω Φωνάζω
Τσαμουρένεν τεστόπον Xωμάτινη στάμνα
Τσαρτιλίζ Σπινθηρίζει
τσαφίζω/τσαφίουμαι ή κνέσκουμαι ξίνομαι
Τσερίζω Σκίζω
Τσιλίδ Κάρβουνο
Τσιλντεύω Ουρώ
Tσαμούρια Λάσπες
Τσιλίδια Κάρβουνα
τσιμίσκος ηλίανθος
Τσουμίζω Sτραγγίζω
Τσουμούρ ψύχουλα απο ψωμί μαζί με λάδι τιγανητό
Τσούνα Σκύλα
Ύειας Υγεία
Υλάζω Γαβγίζω (λέω κάτι δυνατά)
Φαντάλα μια που μιλούσε πολύ
Φάζω Ταϊζω
Φο(γ)ούμαι Φοβάμαι
Φουρκίζω Πνίγω
φουρνίν φούρνος
Φουρνός Βάτραχος
Φουτίν Κρυφό κλάσιμο
Φρανταλα Όμορφη γυναίκα
Φτουλίζω Ξεπουπουλιάζω, μαδάω
Φωταχτερέας Φωτισμένoς (λάμπει)
Φωταχτερού Φωτισμένη (λάμπει)
Xαθ Χάσου
Xαιρετίας Χαιρετισμούς
Χαμούφτας Φράουλα
Χαντιλιάγουμαι Γαργαλιέμαι
Χαντόσχερο Σκαντζόχηρος
Χασεύω/ζεματώ Καίω
Χάταλα Παιδιά
Χαψία Ψάρια
Χείλε Xείλια
Χείλε Χίλια
Χερ' Χέρι
Χερόπον Χέρι
Χουζάρ Πριόνι
Χουλέν Ζεστό
Χουλιάρ Κουτάλι
Χτήνον Αγελάδα
Ψαλαφώ Ζητώ
Ψη Ψυχή
Ψη μ' Ψυχή μου
Ωβάζω Κάνω αυγά
Ωβοτάραχον Ταραμάς,χαβιάρι
Ωβόν Αυγό
Ωνώ Τεμπελιάζω
Ωμεσα Ωμή
Ωμίν Ώμος
Ωράζω (Ωριάζω) Προσέχω ένα μέρος
Ωρίαγμαν Φροντίδα,Επιτήρηση
Ωτιν Αυτί
Ωφ Επιφώνημα πόνου/στεναχώριας
Ωφλαεύω Αναφωνώ την λέξη 'Ωφ'

Πηγή:εδώ

Share:

Read More