Αλβανική -ανάδελφη και παραλίγο λατινογενής.

Στα ψηλά βουνά των δυτικών Βαλκανίων μιλιέται μια πανάρχαια γλώσσα που όμοιά της δεν υπάρχει καμία γνωστή ,ούτε του παρελθόντος,ούτε του παρόντος- τα αλβανικά (gjuha shqipe-γκιούχα σίπε).

γκιούχα σίπε
αλβανική γλώσσα 


 Πρόκειται για ινδοευρωπαική γλώσσα με περίπου 7 εκατομύρια ομιλητές, κυρίως στην Αλβανία (Shqipria-Σιπρία) ,τη Βόρεια Μακεδονία και το Κόσοβο αλλά και στην Τουρκία,την Ελλάδα,πολλές χώρες της Ευρώπης και την Αμερική. 

Η αλβανική, όπως και η ελληνική, είναι γλώσσα ανάδελφη.Δεν υπάρχει γνωστή συγγενική της γλώσσα. Είχε την τύχη να γλιτώσει τον πλήρη εκλατινισμό της ,να γίνει δηλαδή άλλη μια απόγονος γλώσσα της λατινικής ,όπως τα ρουμανικά,την τελευταία στιγμή εξαιτίας της καθόδου των Σλάβων.


γκέκικα,τόσκικα,
αρβανίτικα,αρμπερές

Στα αλβανικά διακρίνονται δύο κύριες διάλεκτοι τα γκέγκικα και τα τόσκικα με φυσικό όριο που τις διαχωρίζει το Γενούσο (Σκουμπίνη) ποταμό στην κεντρική Αλβανία.

Υπάρχουν και άλλες μεταβατικές διάλεκτοι ανάμεσά τους γύρω από τον ποταμό.Τα γκέκικα μιλιούνται στη βόρεια Αλβανία,το Κόσοβο,τη βορειοδυτική Βόρεια Μακεδονία, στα νότια του Μαυροβουνίου και της Σερβίας.


Τα τόσκικα στη νότια Αλβανία και κάποια χωριά της ελληνικής Ηπείρου και δυτικής Μακεδονίας.

Τα αρβανίτικα τα δικά μας και τα αρμπερές της Ιταλίας συγγενεύουν με την τοσκική διάλεκτο της οποίας μάλιστα διατήρησαν αρχαϊκά στοιχεία που δεν απαντώνται στην σύγχρονη αλβανική.

Η γκέκικη διάλεκτος διατηρεί αρχαϊκά στοιχεία της πρωτοαλβανικής που δεν συναντώνται πλέον στην τοσκική.


Γλωσσολογικά η τοσκική (toskë) διαιρείται σε πέντε διαλέκτους:τα βόρεια τοσκικά,τη διάλεκτο του Φίερι,Μπεράτι μέχρι τον Σκουμπίνη ποταμό,τα λαμπ ή λαμπρίστ (labërisht),τα τσάμικα (çam),τα αρβανίτικα και τα αρμπερές (arbëresh) της Ιταλίας.

Μερικές διαφορές μεταξύ των δύο κύριων διαλέκτων είναι στο λεξιλόγιο και στη φωνολογιά,το a αντί για ε και η αποβολή του τελικού e στα γκέκικα .

Η επίσημη γλώσσα της Αλβανίας και του Κοσόβου βασίζεται κυρίως στην τοσκική διάλεκτο.


προέλευση

Η ακριβής γεωγραφική προέλευση της αλβανικής γλώσσας δεν έχει γίνει μέχρι σήμερα γνωστή.Πιστεύεται όμως ότι η περιοχή από όπου προήλθε ήταν μάλλον ορεινή παρά πεδινή ή παραθαλάσσια.


Το γηγενές αλβανικό λεξιλόγιο σχετικό με τη  θάλασσα είναι κατά κανόνα δάνειες λέξεις κυρίως από τα λατινικά και τα σλάβικα. Ενώ βρίθουν οι λέξεις σχετικές με βουνά, φυτά και εκτροφή βοοειδών. 

Αυτό αποτελεί σοβαρή ένδειξη ότι η αρχική κοιτίδα της αλβανικής γλώσσας ήταν ορεινή μακριά από τη θάλασσα.



αλβανικά και ρουμάνικα
Τα αλβανικά και τα ρουμάνικα έχουν ένα κοινό γλωσσικό υπόστρωμα από 160 περίπου λέξεις πιθανώς από παλαιοβαλκανικές γλώσσες , όπως η αρχαία δακικήιλλυρική και  θρακική γλώσσα. Η επιρροή φαίνεται και στα τοπωνύμια.

Η σημερινή πρωτεύουσα της Ρουμανίας είναι το Βουκουρέστι.Στα αλβανικά υπάρχει η λέξη bukur που σημαίνει ωραίος.

Συνεπώς ‘Βουκουρέστι’ ίσως σημαίνει ωραίο μέρος.Αυτή η σχέση ανάμεσα στις δύο γλώσσες υποδεικνύει ότι οι Ρουμάνοι και οι Αλβανοί ίσως είχαν μια κοινή κοιτίδα στα κεντρικά ή δυτικά ορεινά Βαλκάνια. 

Πιστεύεται ότι τα αλβανικά εξελίχθηκαν από μια παλαιοβαλκανική γλώσσα,αλλά μέχρι σήμερα είναι άγνωστο ποιά είναι αυτή ακριβώς.

Μια μερίδα επιστημόνων,κυρίως Αλβανών θεωρεί τα αλβανικά απόγονο της ιλλυρικής γλώσσας αλλά κάτι τέτοιο δεν έχει αποδειχθεί αφού οι γνώσεις που έχουμε για την ιλλυρική είναι λιγοστές έως σχεδόν μηδαμηνές.

Μέχρι σήμερα δεν έχει βρεθεί ούτε μία επιγραφή στα ιλλυρικά και το μόνο που έχουμε είναι ένας μικρός αριθμός λέξεων μετρημένες στα δάχτυλα ενός χεριού που αναφέρονται σε κλασσικές πηγές και κάποια παραδείγματα ιλλυρικών τοπωνυμίων,ανθρωπωνυμίων,εθνωνύμων και υδρωνύμων πολλά από τα οποία  μάλιστα είναι αμφισβητήσιμα.

Ο Σκεντέρμπεης κατά των Οθωμανών.
(ελληνικοί υπότιτλοι)




Παρ'όλίγον εκλατινισμός

Τα λεξικολογικά δάνεια στα αλβανικά προέρχονται από πλήθος γλωσσών και έγιναν σε διάφορες χρονικές περιόδους.
Τα σημαντικότερα λεξικολογικά δάνεια είναι λατινικά .

Μετά την κατάκτηση των Βαλκανίων από τους Ρωμαίους πλήθος λατινικών λέξεων, γραμματικών  και συντακτικών φαινομένων 
εισήλθαν στα αλβανικά.

Τα αλβανικά γλίτωσαν την τελευταία στιγμή την πλήρη εκλατίνισή τους. Εάν δεν κατέβαιναν οι Σλάβοι τώρα η αλβανική θα ήταν άλλη μια λατινογενής γλώσσα ,όπως συνέβη με τα ρουμάνικα.

Τα παλαιότερα δάνεια που μαρτυρούνται προέρχονται από τα δωρικά ελληνικά και είναι περιορισμένα,περίπου δεκαπέντε λέξεις.

Τα λατινικά επηρέασαν σημαντικά τα αλβανικά για πολλούς αιώνες ,από το 2ο έως τον 5ο αιώνα μ.Χ. και ένα πλήθος λατινικών λέξεων εισέρευσε στα αλβανικά.

 Πολλές από αυτές τις λέξεις διατήρησαν και τη φωνολογία των λατινικών της εποχής,όπως η λέξη qytet από το civitas που σημαίνει πόλη και η λέξη peshk από το piscis που θα πει ψάρι.Οι δύο αυτές λέξεις διατήρησαν την παλαιά λατινική προφορά του c ως κ μπροστά από φωνήεν (εδώ το i) και όχι ως τς.

Από τον 7ο έως τον 9ο αίωνα έχουμε τα σλαβικά δάνεια.

Τελευταίως προωθείται η θεωρία ότι τα αλβανικά είχαν σημαντική επιρροή σε πολλές βαλκανικές γλώσσες και συνέβαλαν  στη διαμόρφωση κάποιων χαρακτηριστικών τους .

Μια τέτοια συμβολή είναι το άρθρο κολλημένο (ως επίθεμα) στο τέλος της λέξης,φαινόμενο το οποίο εκτός από τα αλβανικά παρατηρείται στα βουλγάρικα ,τα σκοπιανά και τα ρουμάνικα.





Αλβανικό αλφάβητο

Από τότε που άρχισαν να γράφονται τα αλβανικά χρησιμοποιήθηκαν πολλά αλφάβητα για την απόδοσή τους.

Το πρώτο που χρησιμοποιήθηκε ήταν μάλλον το ελληνικό μαζί με το οποίο κατόπιν χρησιμοποιήθηκαν τα λατινικά, κυριλλικά, αλλά και το οθωμανικό ή τουρκοαραβικό αλφάβητο.

Τελικά επικράτησε μια παραλλαγή του λατινικού του λεγόμενου αλφαβήτου Μπασκίμι,που υιοθετήθηκε το 1908 μετά το συνέδριο του Μοναστηρίου και χρησιμοποιείται μέχρι τις μέρες μας..

Το σύγχρονο αλβανικό αλφάβητο (αλβ.alfabeti shqip αποτελείται από 36 γράμματα.

  • τα Ç, Sh ,Xh και Zh προφέρονται παχιά
  • τo Ë προφέρεται σαν κλειστό ε 
  • το R ακούγεται σαν αμερικάνικο r ενώ το γράμμα Rr σαν το ελληνικό ρ. 
  • το γράμμα H προφέρεται σαν το αγγλικό h. 

Δείτε και το βίντεο με το αλβανικό αλφάβητο.





Aα
Bβ
Cτσ
Çτσ παχύ
Dντ
Dhδ
Eε
Ëε ημίφωνο
Fφ
Gγκ
Gjγκι
Hχ
Iι
Jγ
Kκ
Lλ
Llλι (ουρανικό)*
Mμ
Nν
Njνι (ουρανικό)*
Oο
Pπ
Qκ κρητικό
Rρ αγγλικό
Rrρ
Sσ
Shσ παχύ
Tτ
Thθ
Uου
Vβ
X χ
Xhτζ
Yου γαλλικό
Zζ
Zhζ παχύ

*με το λι και με το νι,που λένε.


δυσκολία στην προφορά κάποιων γραμμάτων

Στα αλβανικά συναντώνται κάποιοι ήχοι που δεν υπάρχουν στην επίσημη ελληνική και παρουσιάζουν δυσκολία στην εκφορά τους από τους Έλληνες.

Ας δούμε μερικά από αυτά τα γράμματα και την προφορά τους.

xh-τζ παχύ




r-ρ που φέρνει κάπως στο αμερικάνικο r

rshëndetje
περσεντέτιε 
γειά σου





q- κ, μεταξύ κ και τσ,σαν το κρητικό κ


παράδειγμα
në Greqi
νε γκρεκί 
στην Ελλάδα 






Πρώτες αναφορές στην αλβανική γλώσσα.

Η πρώτη γνωστή αναφορά στην αλβανική γλώσσα είναι αναφορά ενός μάρτυρας εγκήματος,με το όνομα Ματθαίος ο οποίος δήλωσε ότι άκουσε στα βουνά μια φωνή στα αλβανικά. Βρίσκεται σε κείμενο του 1285 μ.Χ.

''Meshari'' του Gjon Buzuku (1555),
το πρώτο βιβλίο στα αλβανικά.

Το 1555 γράφτηκε το πρώτο βιβλίο στα αλβανικά ,το Μεσάρι από τον Γκιον Μπουζούκου, έναν καθολικό κληρικό.

Το 'μεσάρι' αποτελεί μετάφραση των κύριων κομματιών της καθολικής λειτουργίας στην αλβανική.















 


1)Habent enim Albani prefati linguam distinctam a Latinis, Grecis et Sclavis ita quod in nullo se inteligunt cum aliis nationibus 
(1308 Anonymi Descriptio Europae Orientalis)
Οι προαναφερόμενοι Αλβανοί έχουν μια γλώσσα διακριτή από τους Λατίνους,τους Έλληνες και τους Σλάβους ,τέτοια που δεν μπορούν να επικοινωνήσουν με άλλους λαούς.
'
2)Audivi unam vocem clamantem in monte in lingua albanesca .
Άκουσα στα βουνά μια φωνή να φωνάζει στα αλβανικά.(Από κείμενο του 1285).

Μαθαίνω αλβανικά







Διαβάστε επίσης


Η μέθοδος είναι παλιά αλλά πολύ χρήσιμη γιατί χρησιμοποιεί τύπους της καθομιλουμένης αλβανικής κάτι που δεν θα βρείτε στις περισσότερες μεθόδους εκμάθησης αλβανικής που κυκλοφορούν.



Share:

2 comments:

Anonymous said...

!!!

Παντελής Βλαχάκης said...

Όι Αλβανοί:
Το Άλφα στην αλφαβήτα μας δεν είναι για φιγούρα...Αντιπροσωπεύει τόν ΑΣΣΟ στη γή το Πρώτο την "Α" ή αλιώς Πρωτογενές ενέργεια δηλαδή, Πυρηνική-Ηλικακή ενέργεια, το ΦΩΣ
Το Άλφα σύν τοίς άλλοις, αντιπροσωπεύει τίς ακτίνες του φωτός, και το υγρό στοιχιο στη γη,
Στην Ελλάδα έχουμαι τόν μεγαλοπρεπή Α ποταμό, τον ονομάζουμαι ΑΛΦΕΙΟ...επίσης όλοι έχουμε πράγματα με μεγαλύτερη αξία από άλλα, μέ “Άλφα τιμή” που ονομάζουμε Τιμαλφή.
Ο Καύκασος όπου ο ΖΕΥΣ έδεσε τον ΠΡΟΜΗΘΕΑ στα βράχια, είναι και αυτός το Α άλφα όρος στη γή, εκεί κοντά, ήταν και η ALFANIA Δωρικά.
Όμως, το δίγαμα F μέχρι το 402 ΠΧ προφέρωταν ελαφρώς σαν B, όπως, Nafs και μετά το 402 Π.Χ, Ναύς,…. Navis, Navy…NAVTEX και γιαυτό σήμερα, λέμε ΑΛΒΑΝIΑ ‘Oπως, LoFetron, 402 Π.Χ. Δωρικά, = Lovetron. καί Λουτρόν μετά το 401 Μ.Χ. και σήμερα Lavatory (τουαλέτα) Και… CAUCUS = Διήκηση)
ALFA-NIA.....To NIA.. από τήν λέξη "Δονία" ή γή δονείται Έτσι έχουμαι Μάκε-Δονία = η μεγαλύτερη ακτογραμή σε Μάκος Δωρικά, και Μήκος Ιωννικά της Ελλάδος όπου, το κύμα σπάει στά βράχια με ορμή, καί δονεται η Δώνα γή.
Επίσης Δονιάς/ντουνιάς λέγεται η γης από τη δόνηση, ΑΛΒΑΝΙΑ = “Άλφα δονία” άσχετο τί αφήνουν νά εννοηθεί σήμερα οι σημερινοί Αλβανοί.
Ού Τίς,...... απάντηση ο Οδυσσέας στον Κύκλωπα όταν τον ρώτησε Πως σε λένε?
Άυτό ακριβώς εγειναν οι Αλφανοί του Καυκάσου, έχασαν την ταυτότητα τους, την ιδιότητα τους, την Πατρίδα τους, τον 5ο αιώνα μ.Χ. είχαν πέσει σε τέτοια κατάθλιψη, πού εάν ρωτούσες έναν από αυτούς "πώς σέ λένε" απαντούσε Ού Τίς, δηλαδή όχι καπιος με ιδιαίτερη σημασία επιδή, όντως ένοιωθαν μηδαμινοί με δίχως πατρίδα,
Οί Τούρκοι έφεραν τους Αλβανούς πλέων στην Βαλκανική Χερσόνησο μαζί με τα κοπάδια τους (ώς κινητό κρεοπωλείο με φρέσκο κρέας για τον Οθωμανικό στρατό) το 12ο αιώνα ΜΧ,
Έως σήμερα ακούμε γιά Καυκάσια παρουσία και ό Κολοκοτρώνης: "Τουρκαλβανοι"
Οι Πέρσες ονόμασαν τους ALFANOYS του Καυκάσου Από το "Ού Τίς" + Άράν πού ονόμαζαν την Αλβανία του Καυκάσου, Αρναούται, κοινώς Αρναούτηδες....
Αράν + Ού Τίς = Αρναούτης
Στόν Τρωικό πόλεμο, με τους Τρώες πολέμησαν οι Αλφανοι. Eπίσης, στην εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου, με τους Πέρσες. . Έπίσης 400 χρόνια με τους Τούρκους “asinum et Fraki” και ακόμα είναι "tale quale" καθώς επίσης, και στόν πρώτο καί δεύτερο παγόσμιο πόλεμο είδαμε τα καμώματα τους....
Αράν είναι το όνομα της Αλβανίας του Καυκάσου στην Περσική Γλώσσα
Σκηπετάρ = αυτός που κρατάει το Σκήπτρο....Αρχαιώτατη Ελληνική λέξη.
Oι Αρχαίοι ΑΛΦΑΝΟΙ, όντως κρατούσαν τά σκήπτρα στην γύρω περιοχή του Καυκάσου
"Έξοχοι Αλέων" και μετέπειτα Χριστιανοί όμως, δεν άντεξαν, υπεκυψαν στην Μουσουλμανική κυριαρχία... 6ο αιών M.X.
"πλιάτσικο" = παραφθωρά της Λέξης Λεία από εδώ και "looting" Μπέσα λένε οι σημερινοί Αλβανοί αλλά, και εμείς, από τη δωρικά γραμένη λέξη, BASE… καί Ιωννικά BASH ... BESA, Μπέσα. = Ασταθείς..., αλλοπρόσαλλος.
Τσάμης/δες, από τον αρχαίο ποταμό θύαμης η THYAMES (Δωριστή) ό σημερινός Καλαμάς πού είναι ο μεγαλύτερος σε μήκος ποταμός της Ηπείρου,
Αυτός, ο ένας ποταμος θύαμης γιατί, ο άλλος Θύαμης, διασχίζει το λονδίνο.

Post a Comment

Translate from English,Russian into Greek

Translate

Τελευταια γλωσσα που προστεθηκε.

Recently updated posts. Πρόσφατες

Popular Posts

Recent comments

Labels

Blog Archive