το βλαχικό αλφάβητο

Η βλαχική γλώσσα,αν και λατινογενής ,αρχικά γράφτηκε με το ελληνικό αλφάβητο,αυτούσιο, με διαφορετική ορθογραφία ανάλογα τις προσωπικές προτιμήσεις ,είτε αποδίδοντας εν μέρη τα ημίφωνα είτε χωρίς να αποδίδονται καθόλου.

Το 1997 σε συνέδριο βλαχόφωνων που έγινε στο Μοναστήρι (Μπίτολα) στη Βόρεια Μακεδονία συστηματοποιήθηκε ένα βλαχικό αλφάβητο με βάση το λατινικό. 

Αυτό το αλφάβητο χρησιμοποιείται από πολλούς συγγραφείς,που γράφουν στα βλάχικα,στη Βόρεια Μακεδονία,τη Βουλγαρία και την Αλβανία.

Στην Ελλάδα,όπου ζει και ο κύριος όγκος των βλάχων,δεν καθιερώθηκε και για τη γραφή των βλαχικών χρησιμοποιούνται διάφορες παραλλαγές,άλλες με βάση το ελληνικό,άλλες με βάση το λατινικό ανάλογα με τις προσωπικές προτιμήσεις και τις επιλογές του καθενός.Στη Ρουμανία προτιμάται η ρουμανική ορθογραφία.

Οι προσπάθειες ανά καιρούς καθιέρωσης ενός συστηματοποιημένου βλαχικού αλφαβήτου αντιμετωπίζονται πολλές φορές με καχυποψία από τους ίδιους τους βλάχους, ως μια προσπάθεια διαχωρισμού τους από τον ελληνικό κορμό. Αυτές οι καχυποψίες άλλοτε είναι βάσιμες άλλοτε γίνονται παράλογες.

ελληνογράμματο
Παρακάτω ακολουθεί ένα βλαχικό αλφάβητο με ελληνικά γράμματα στο οποίο χρησιμοποιούνται και διακριτικά σημεία για την απόδοση των ημιφώνων αλλά και δασέων συμφώνων, τα οποία απουσιάζουν από τα επίσημα ελληνικά αλλά υπάρχουν στα βλάχικα.

Βέβαια για κάποιους τα 'καπέλα' πάνω από τα γράμματα προκαλούν ανατριχίλα γιατί παραπέμπουν στο ρουμανικό ορθογραφικό σύστημα.

Αυτό που θέλω να δείξω είναι ότι μπορεί να χρησιμοποιηθεί οποιοδήποτε αλφάβητο,με Of,όλα γίνονται ,αρκεί να υπάρχει συμφωνία.

δείγμα κειμένου στα βλάχικα

Vini vulpea la vicunlu,mâni seară s u ashteptsei l ată kâshistră
Βίννι βύλπεα λα βιτσίνλυ,μένι σεάρε σ' υ αστέπτσεῑ λ' άτα κεσ̌ίστρε

Ήρθε η αλεπού στο γείτονα,αύριο το βράδυ να την περιμένεις και
στο δικό σου το κοτέτσι.
                                                                                      βλάχικη παροιμία

αλφάβητο του Μοναστηριού

Το αλφάβητο αυτό προτάθηκε το 1997 στο συνέδριο για την τυποποίηση της βλαχικής γλώσσας ,που έγινε στο Μοναστήρι της Βόρειας Μακεδονίας. 

Σημειωτέον όμως  ότι σ'αυτό το συνέδριο δεν εκπροσωπήθηκαν οι Βλάχοι της Ελλάδας που αποτελούν και τον κύριο όγκο του βλαχικού πληθυσμού.

Το αλφάβητο αυτό έχει το μειονέκτημα ότι χρησιμοποιεί το ίδιο γράμμα, το ã, για να αποδώσει το φθόγγο ɨ (στα ρουμανικά î/â) και το ημίφωνο ə ,το γνωστό στη γλωσσολογία ως schwa και ως ă

στα ρουμανικά.

Αυτό δεν βολεύει καθόλου όσους αρχίζουν να μαθαίνουν βλάχικα και προϋποθέτει ότι ήδη γνωρίζουν να μιλούν τη γλώσσα πριν αρχίσουν να μάθουν να γράφουν και να διαβάζουν.

το λατινογράμματο βλαχικό αλφάβητο του Μοναστηρίου

Το αλφάβητο των Μπέη και Δασούλα.

Ενοποιημένο σύστημα γραφής της βλαχικής γλώσσας προτεινόμενο από τους Μπέη - Δασούλα
γραφήματα	Δ. Φ. Α	αντιστοιχίες	γραφήματα	Δ. Φ. Α	αντιστοιχίες
A a	a	ελλ. /α/	Ĺ Í	ʎ	ιταλ. figlio
Ă ă	ə	αγγλ. bird, γαλλ. que	M m	m	ελλ. /μ/
B b	b	ελλ. /μπ/	N n	n	ελλ. /ν/
Cc (+ a / ă / î / ο /u/συμφ. )	k	ελλ. /κ/	Ń ń	ɲ	γαλλ. vigne ιταλ. agnello
CH ch (+ e / i )	c	ελλ. /κ/	O ο	o	ελλ. /ο/
C c (+ e / i )	ʦ	ελλ. /τσ/	P p	p	ελλ. /π/
D d	d	ελλ. /ντ/	R r	ɾ	ελλ. /ρ/
DH dh	ð	ελλ. /δ/	S s	s	ελλ. /σ/
DJ dj	ʤ	αγγλ. gin ιταλ. gioco	Ş ş	ʃ	γαλλ. chef αγγλ. shame
DZ dz	dz	ελλ. /τζ/	Τ t	t	ελλ. /τ/
E e	e	ελλ. /ε/	ΤΗ th	θ	ελλ. /θ/
F f	f	ελλ. /φ/	ΤS ts	ʦ	ελλ. /τσ/
G g (+a/ ă / î /o/u συμφ.)	g	ελλ. /γκ/	TŞ tş	ʧ	αγγλ. choice ιταλ. ciao
GH gh (+ e / i )	ɟ	ελλ. /γκ/	U u	u	ελλ. /ου/
G g (+ e / i )	dz	ελλ. /τζ/	V v	v	ελλ. /β/
H h	x	ελλ. /χ/	Χ x	ks	ελλ. /ξ/
I i	i	ελλ. /ι/	Ǵ ǵ	ɣ	ελλ. /γ/ (όπως γάλα)
Î î	ɨ	ήχος μεταξύ < ι > και < ου >	Y y	j	γ (όπως γέρος)
J j	ʓ	γαλλ. jour	Z z	z	ελλ. /ζ/
L l	l	ελλ. /λ/

Πηγή πίνακα www.vlahoi.net

Διάβασε επίσης
Μαθαίνω βλάχικα

Share: