Η Μυστηριώδης Γλώσσα των Ιλλυριών
Κάπου στα βορειοδυτικά της αρχαίας Ελλάδας, εκεί που τα κύματα της Αδριατικής φιλούν απόκρημνες ακτές και τα βουνά υψώνονται σαν φύλακες, ζούσαν οι Ιλλυριοί...
Η Χώρα των Ιλλυριών
Η Ιλλυρία, η πατρίδα τους, δεν είχε σαφή όρια. Μπορείς να τη φανταστείς σαν έναν τεράστιο καμβά, τη «μεγάλη» Ιλλυρία, που εκτεινόταν από τα Κεραύνια όρη μέχρι την Τεργέστη και από την Αδριατική ως τον Δούναβη. Όμως, μέσα σε αυτόν τον καμβά ζούσαν κι άλλοι: Λιβυρνοί που μιλούσαν Βενετικά, Κέλτες με τις δικές τους διαλέκτους, Θράκες όπως οι Τριβαλλοί, ακόμα και Ελληνόφωνοι όπως οι Χάονες.
Για να βρεις τους «αληθινούς» Ιλλυριούς, έπρεπε να ζουμάρεις σε μια μικρότερη περιοχή, τη «μικρή» Ιλλυρία, από τον ποταμό Αώο μέχρι τον Κρκα. Εδώ χτυπούσε η καρδιά των Ιλλυρικών φύλων, με κάποιους, όπως οι Βυλλίονες και οι Ιάποδες, να ξεφεύγουν πέρα από τα σύνορά της, σαν εξερευνητές σε ξένα εδάφη.
Το Παζλ της Γλώσσας
Η γλώσσα τους ήταν ένα παζλ με κομμάτια σκόρπια. Οι Έλληνες, που γνώριζαν καλύτερα τους Θράκες και άφηναν πίσω τους επιγραφές στις ακτές τους, δεν είχαν πολλά να πουν για τους Ιλλυριούς. Καμία αρχαία πηγή δεν βεβαιώνει ότι όλοι μιλούσαν την ίδια «Ιλλυρική» γλώσσα. Έτσι, οι γλωσσολόγοι στράφηκαν στα ονόματα ανθρώπων και τοποθεσιών, σαν ντετέκτιβ που ψάχνουν στοιχεία σε παλιά χειρόγραφα.
Στη «μικρή» Ιλλυρία, τα ονόματα έδειχναν ομοιότητες, αποκαλύπτοντας μια κοινή γλωσσική ταυτότητα. Ο Radoslav Katičić, σαν χαρτογράφος, χώρισε τη «μικρή» Ιλλυρία σε ζώνες: τη νότια (Αλβανία-Μαυροβούνιο) και τη βόρεια (παράκτια και ενδοχώρα). Αλλά το μονοπάτι ήταν γεμάτο λάθη. Ονόματα όπως το Vescleves θεωρήθηκαν Ιλλυρικά, ενώ ίσως ανήκαν σε Βενετούς ή Κέλτες. Ακόμα χειρότερα, ο ελληνικός θεός Δειπάτυρος βαφτίστηκε «Ιλλυρικός» από βιαστικούς μελετητές.
Μέσα στο χάος, η λέξη rhinos (ομίχλη) μοιάζει να κρύβει δεσμούς με την αλβανική ren (σύννεφο), ενώ η Μεσσαπική, από το «τακούνι» της Ιταλίας, ίσως ήταν μακρινή ξαδέλφη. Και για γέλια, ένα δαχτυλίδι από την Αλβανία, που θεωρήθηκε Ιλλυρική γραφή, ήταν βυζαντινή προσευχή, διαβασμένη ανάποδα!
Η Ιστορία τους
Οι Ιλλυριοί εμφανίστηκαν γύρω στο 1000 π.Χ., με τον πολιτισμό Glasinac να εξαπλώνεται σαν φωτιά, πιέζοντας Θράκες και άλλους προς τα ανατολικά. Αρχικά, «Ιλλυριοί» ήταν μόνο μια φυλή κοντά στη λίμνη Σκόδρα, αλλά το όνομα απλώθηκε, όπως ο άνεμος που φέρνει το όνομα ενός ήρωα.
Όταν ο Στράβων έγραφε, οι νότιοι Ιλλυριοί μιλούσαν πια δύο γλώσσες, και με τον καιρό, οι παράκτιοι εκλατινίστηκαν, αφήνοντας τη γλώσσα τους να ξεθωριάσει πριν από τη Θρακική, σαν τραγούδι που σβήνει στον ορίζοντα.
Το Μυστήριο Παραμένει
Η Ιλλυρική γλώσσα είναι ένας γοητευτικός γρίφος, γεμάτος λάθη, ψευδαισθήσεις και μικρές αποκαλύψεις. Με εστίαση στη «μικρή» Ιλλυρία, οι μελετητές προσπαθούν να ξετυλίξουν το νήμα της, ελπίζοντας να ακούσουν, έστω για λίγο, τη φωνή ενός λαού που έζησε στη σκιά της ιστορίας.
0 Comments:
Post a Comment