Showing posts with label κελτικές. Show all posts
Showing posts with label κελτικές. Show all posts

η βρεττονική γλώσσα


Η βρεττονική είναι μια σύγχρονη κελτική γλώσσα που μιλιέται από περίπου 350 χιλιάδες άτομα στο βορειοδυτικό άκρο της Γαλλίας,στην επαρχία της Βρεττάνης.Είναι συγγενική της κορνικής γλώσσας η οποία εξαφανίστηκε τον 18ο αιώνα.Τα βρεττονικά βρίσκονται σε φθίνουσα πορεία και υπάρχει κίνδυνος να εξαφανιστούν.Γράφονται σε μια παραλλαγή του γαλλικού αλφαβήτου.

μπρέζονεγκ
ιστορία
Η Βρεττάνη (Brezh,η μικρή Βρεττανία) ονομάστηκε από Κέλτες αποίκους από τη Μ. Βρεττανία που εγκαστάθηκαν εκεί προκειμένου να αποφύγουν τις συνεχείς επιδρομές των Αγγλοσαξόνων κατά τον 5ο αιώνα μ.Χ.Οι κελτόφωνοι αυτοί πληθυσμοί έφεραν μαζί τους και τη γλώσσα τους η οποία κάποτε μιλιόταν σε όλη τη βρεττονική χερσόνησο,καθώς και στα απέναντι νησιά.Σήμερα το όριο της βρεττονικής έχει μετατοπιστεί προς τα δυτικά υπό την πίεση των γαλλικών.


Στη Γαλλία η κυρίαρχη γλώσσα ανέκαθεν ήταν και θεωρούνταν τα γαλλικά και ειδικά μετά τη Γαλλική Επανάσταση όλες οι προσπάθειες κινούνταν προς την κατεύθυνση εξάπλωσης της επίσημης γαλλικής γλώσσας σε βάρος όλων των τοπικών.Το ίδιο έγινε και με τα βρεττονικά. Ήδη από το 19ο αιώνα στις μεγάλες πόλεις της Βρεττονίας τα βρεττονικά είχαν αντικατασταθεί σχεδόν πλήρως από τα γαλλικά τα οποία ήταν πλέον η μητρική γλώσσα της αστικής τάξης.Η βρεττονική συνέχισε να μιλιέται από αγροτικούς πληθυσμούς στην επαρχία και έτσι επιβίωσε μέχρι τις μέρες μας.

Από τα μέσα του 19ου αιώνα μέχρι τα μέσα του 20ου  απαγορεύτηκε και από τα σχολεία.Ξαναεπιτράπηκε μόνο μετά τις μεταρρυθμίσεις του 1951. Σήμερα η γλώσσα είναι εισαγμένη στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα κάποιων σχολείων με μερικές ώρες διδασκαλίας.Το αίτημα για πλήρη δίγλωσση εκπαίδευση στα βρεττονικά και γαλλικά πέφτει στο κενό ακόμη και τώρα,αφού για να γίνει κάτι τέτοιο θα πρέπει να αλλαχθεί το Σύνταγμα της Γαλλίας σύμφωνα με το οποίο η μόνη κυρίαρχη και επίσημη γλώσσα είναι η γαλλική.
 
Παρ'όλες όμως τις απαγορεύσεις η βρεττονική λογοτεχνία αναβίωσε τον 19ο αιώνα κυρίως χάρη στις προσπάθειες ενός μόνο Γάλλου βρεττονικής καταγωγής.Επίσης πολλά έργα πάσης φύσεως μεταφράστηκαν στη βρεττονική,όπως και το κόμιξ Αστερίξ και Οβελίξ οι οποίοι ζούσαν σε ένα γαλατικό χωριό στην Αρμορίκη,στη σημερινή Βρεττάνη.

κατάταξη και σχέση με άλλες γλώσσες
Η βρεττονική ανήκει στον βρυθονικό κλάδο των κελτικών γλωσσών,στον οποίο ανήκουν και τα ουαλικά και τα κορνικά.Η τελευταία είναι η πιο συγγενική της,η οποία όμως έχει εξαφανιστεί ήδη από τον 18ο αιώνα,αλλά γίνονται προσπάθειες για την αναβίωσή της.Τα ουαλικά γλωσσολογικά βρίσκονται λίγο πιο μακρυά.Η απόσταση αυτή οφείλεται και στην επίδραση άλλων γλώσσων στα βρεττονικά τα οποία έχουν απορροφήσει ένα μεγάλο αριθμό κυρίως γαλλικών λέξεων,αλλά και λατινικών,ίσως και κάποιων κελτικών από εξαφανισμένες γαλατικές (αρχαίες κελτικές) γλώσσες.

Χαρακτηριστικό γνώρισμά της είναι ο πλούτος σε φωνήεντα και διφθόγγους όπως ei, ui, ao, eo, oa, ae,aou, iou, eeu,oua, oui.

διάλεκτοι
Χωρίζεται σε τέσσερις διαλέκτους τις Leoneg,Kerneveg,Gwenedeg και Tregerieg.Οι τρεις από αυτές είναι πολύ κοντά η μία στην άλλη,με εξαίρεση τη Gwenedeg,που μιλιέται γύρω από την πόλη Βάν.Οι διαφορές της με τις άλλες είναι τόσο μεγάλες που ακούγεται σαν σχεδόν σαν διαφορετική γλώσσα.

δείγμα βρεττονικού λεξιλογίου
me-εγώ
ti-σπίτι
dour-νερό
gwaz-ο σύζυγος
levr-βιβλίο
prenestr-παράθυρο,πρόκειται μάλλον για λατινικό δάνειο (βλ.ιταλικό finestra)
yezh-γλώσσα,θυμίζει έντονα το σλαβικό yazik επίσης γλώσσα.

Petra eo se?-Τί είναι αυτό;
An levr eo-αυτό είναι ένα βιβλίο.


Share:

οι κελτικές γλώσσες


Οι κελτικές γλώσσες είναι μια όμαδα γλωσσών μέσα στην ινδοευρωπαϊκή οικογένεια. Σήμερα μιλιούνται κυρίως στα βρετανικά νησιά και στο βορειοδυτικό άκρο της Γαλλίας.


Στην αρχαιότητα όμως ήταν πολύ πιο διαδεδομένες και μιλιούνταν σε έναν τεράστιο γεωγραφικό χώρο,σε ολόκληρη την δυτική και κεντρική Ευρώπη μέχρι τα βορειοδυτικά Βαλκάνια, βόρεια Ιταλία και όλη τη Βρετανία. 

Οι γλώσσες αυτές ενώ ήταν  συγγενικές αλλά διαφορετικές μεταξύ τους, όπως άλλωστε ήταν και οι κελτικές φυλές. Οι Κέλτες δεν ήταν ενιαίος λαός αλλά πλήθος με κοινά πολιτισμικά χαρακτηριστικά.

Συνασπισμοί κελτικών φυλών εισέβαλαν στο Βαλκανικό χώρο , όπου ίδρυσαν πρόσκαιρα κράτη. Μάλιστα διείσδυσαν και στον ελλαδικό χώρο με αρχηγό τους τον Βρέννο αλλά το 279 π.Χ. ηττήθηκαν στους Δελφούς. 


Μετά την ήττα αυτή κάποιοι Κέλτες μετεγκαταστάθηκαν στην Μικρασία ,την περιοχή που πήρε το όνομά τους,τη Γαλατία.

Οι σημερινές κελτικές γλώσσες χωρίζονται σε δύο ομάδες,τις γαελικές ή γοϊδελικές και τις βρυθονικές.

χριστιανικός κελτικός σταυρός

γοϊδελικές

Οι τρεις γοϊδελικές γλώσσες που μιλιούνται ακόμα είναι τα σκωτσέζικα γαελικά,τα ιρλανδικά και τα μάνξ.


Τα σκωτσέζικα μιλιούνται στη βορειοδυτική Σκωτία,τα ιρλανδικά στις ιρλανδόφωνες περιοχές της Ιρλανδίας,τις λεγόμενες Γκάελταχτ και τα μάνξ από άτομα που ενδιαφέρονται για τη γλώσσα.


Παλιότερα τα σκωτσέζικα ήταν πολύ διαδεδομένα στον Καναδά.Επίσης υπάρχουν αναφορές ότι κατά τις αρχές του 19ου αιώνα στην Αυστραλία μιλιούνταν κελτικές γλώσσες.





βρυθονικές

Στις βρυθονικές γλώσσες περιλαμβάνονται τα ουαλικά,τα κορνικά και τα βρετονικά.

Τα κορνικά εξαφανίστηκαν τον 18ο αιώνα αλλά τελευταία γίνονται προσπάθειες για να ξαναμιληθεί η γλώσσα.

Τα ουαλικά είναι η πιο διαδεδομένη σύγχρονη κελτική γλώσσα και μιλιούνται από 400 χιλιάδες άτομα κυρίως στην Ουαλία αλλά και την Αγγλία.Μια κοινότητα ομιλητών της ουαλικής αποτελούμενη από 5000 άτομα βρίσκεται στην Παταγονία της Αργεντινής.


Τα βρετονικά μιλιούνται στο βορειοδυτικό άκρο της Γαλλίας και είναι η μοναδική κελτική γλώσσα εκτός των βρετανικών νήσων. 


αρχαίες κελτικές

Οι αρχαίες κελτικές γλώσσες μιλιούνταν σε μια τεράστια έκταση,σε όλη τη Βρετανία,την ηπειρωτική Ευρώπη (σημερινή Γαλλία,Ελβετία,κεντρική και νότια Γερμανία,βόρεια Ιταλία),την ιβηρική χερσόνησο,μέχρι τα βόρεια βαλκάνια και τη Μικρασία στην περιοχή της Γαλατίας.Αναφορές σε επιδρομές Γαλατών υπάρχουν σε αρχαίους συγγραφείς.




Ειδικότερα στην κεντρική ιβηρική χερσόνησο μιλιούνταν τα κελτιβηρικά και άλλες παλαιοϊσπανικές γλώσσες που πολλές από αυτές έχουν προταθεί επίσης ως κελτικές συγγενείς των κελτιβηρικών.

Στη Σκωτία μιλιούνταν τα πικτικά μια ομάδα γλωσσών για την οποία γνωρίζουμε λίγα πράγματα.Τα σημερινά σκωτσέζικα γαελικά δεν είναι πικτικής προέλευσης αλλά προήλθαν από την Ιρλανδία και είναι συγγενείς των ιρλανδικών.


Στην περιοχή της Γαλλίας μιλιούνταν τα γαλατικά κελτικά.Γαλατία οι αρχαίοι Έλληνες εκτός από τη Γαλλία ονόμαζαν και μια περιοχή της Μικρασίας όπου είχαν εγκατασταθεί γαλατικές φυλές.

Τα γαλατικά αυτών των φυλών μιλιούνταν γύρω από την περιοχή της Άγκυρας και το μόνο στοιχείο που έχει απομείνει για την ύπαρξή τους είναι κάποια τοπωνύμια,καταλήξεις σε κάποιες λέξεις και ονόματα Γαλατών αρχηγών της περιοχής.

λεξιλόγιο

το λεξιλόγιο των κελτικών γλωσσών δεν μοιάζει καθόλου με τις δυτικές γλώσσες,αλλά κατά περίεργο τρόπο έχει όμορριζες λέξεις με τις σλαβικές.Όπως yezhou ,'γλώσσα' στα βρεττονικά και η λέξη yazik,επίσης 'γλώσσα' σε όλες τις σλαβικές γλώσσες.


διαβάστε επίσης

η ιρλανδική γλώσσα
Share:

Translate from English,Russian into Greek

Translate

Τελευταια γλωσσα που προστεθηκε.

Recently updated posts. Πρόσφατες

Popular Posts

Recent comments

Labels

Blog Archive