Τέι γκα μάλι -Πέρα από το βουνό.Τραγουδάει ο Θανάσης Μωραΐτης




Τέι γκα μάλι
πέρα από το βουνό

Βαν τε τρίμα περ τε πίνε
πήγαν τρία παληκάρια για να πιουν

Αι πάρι ου λιαβός μίρε (2)
ο πρώτος εγώ καλολαβώθηκα

Μιρμανί σοκ'ο να κράγε μάντε,κράγε
πάρτε με φίλοι στην πλάτη

Τα μα τζίρν λια γκα ράχι
να με βγάλετε ψηλά στην ράχη

Μιρμανί σοκ'ο ντουφέκιν,μα ντουφέκιν
πάρτε φίλοι το ντουφέκι

Καμ τρε βλέζερ ε λιέτε κένα
έχω τρία αδέρφια ας το χουν

Ντα θίστα μάμα τσου μπε ντιάλι
κι αν ρωτήσει η μάνα τι έγινε το παιδί

Ου μαρτούα λια γκα μάλι
παντρεύτηκε ψηλά στο βουνό

Ντα θίστα μάμα τσε νούσε μούαρ
κι αν ρωτήσει η μάνα τι νύφη πήρε

Κόκε πλουμ να κράχε μούαρ
βόλη σφαίρα στην ωμοπλάτη πήρε

Ντα θίστα μάμα τσε κρούσκε βάνε
κι αν ρωτήσει η μάνα τι συμπεθαίροι πήγαν

Σκίπιε ε κρεζέζα ε χάιν
αετοί μαυροκέφαλοι τον έτρωγαν


Τέι γκα μάλι ,μάλι γκα βατάνε
πέρα απο το βουνό στην Τουρκιά

βράνε καπετάν Θωμάνε
σκότωσαν τον καπετάν Θωμά.


αρβανίτικο δημοτικό τραγούδι με επικό χαρακτήρα


Share:

η φρυγική γλώσσα

η φρυγική γλώσσα


Η φρυγική  ήταν μια ινδοευρωπαϊκή γλώσσα που μιλιόταν από τους Φρύγες στην Μικρασία κατά την κλασσική αρχαιότητα από τον 8o π.Χ. έως τον 5ο μ.Χ. αιώνα μέχρι την εξαφάνισή της.

Ήταν σύγγενης γλώσσα της ελληνικής και από κάποιους επιστήμονες κατατάσσεται στον ελληνοφρυγικό κλάδο.Τα φρυγικά χωρίζονται στα παλαιοφρυγικά και τα νεοφρυγικά.


Σχετικά με την προέλευση της γλώσσας πολύ γνωστό είναι το πείραμα του Φαραώ Ψαμμέτιχου.

Κάποτε ο Φαραώ της Αιγύπτου Ψαμμέτιχος θέλησε να μάθει ποιά ήταν η πρώτη γλώσσα που μιλούσαν οι άνθρωποι.

Γι'αυτό έδωσε δύο μωρά σε έναν βοσκό σε ένα απομακρυσμένο μέρος και τον διέταξε να μην τους μιλάει καθόλου μέχρι να πουν μόνα τους την πρώτη τους  λέξη.

'ΒΑΒΑ: ΜΕΜΕϜΑΙΣ: ΠΡΟΙΤΑϜΟΣ: ΚΦΙJΑΝΑϜΕJΟΣ: ΣΙΚΕΝΕΜΑΝ: ΕΔΑΕΣ” Βάβα,σύμβουλος,ηγέτης από τα Τυάνα, έκανε αυτή την αφιέρωση αυτή.

Τα μωρά μετά από κάποιο καιρό αναφώνησαν τη λέξη 'βέκος' που θα στα φρυγικά θα πει ψωμί.

Οπότε ο  Ψαμμέτιχος συμπέρανε ότι η πρώτη γλώσσα που μιλούσαν οι άνθρωποι ήταν η φρυγική.Σήμερα αυτή η ιστορία δεν μας βοηθάει και πολύ.


οι Φρύγες όταν ζούσαν στα βαλκάνια (πράσινο χρώμα)

Μέχρι σήμερα στα φρυγικά μαρτυρούνται μερικές εκατοντάδες λέξεις από σύντομες επιγραφές.

Κάποιες λέξεις παρουσιάζουν εκπληκτική ομοιότητα με τις αντίστοιχες ελληνικές και δεν πρέπει να θεωρηθούν δάνεια αλλά μάλλον κοινής προέλευσης.Γενικά και η όλη δομή της θυμίζει τα ελληνικά.

Οι Φρύγες αρχικά ζούσαν στην περιοχή της σημερινής βορείου Ηπείρου και δυτικής Μακεδονίας ,καθώς και στη Μυγδονία δίπλα στους αρχαίους Μακεδόνες την οποία και κατέκτησαν αργότερα.

Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο αρχικά ονομάζονταν Βρύγες πριν μετοικήσουν στην Μικρασία και οι Αρμένιοι ήταν άποικοί τους.

Πιστεύεται ότι τα φρυγικά επηρεάστηκαν από τα θρακικά κατά το πέρασμα των Φρυγών από τη Θράκη στο δρόμο τους για τη Μικρασία.

Ο πυρήνας της Φρυγίας και η επέκταση του φρυγικού βασιλείου



Ηροδότου Ιστορίαι 7, 73)

Φρύγες δὲ ἀγχοτάτω τῆς Παφλαγονικῆς σκευὴν εἶχον, ὀλίγον παραλλάσσοντες. οἱ δὲ Φρύγες, ὡς Μακεδόνες λέγουσι, ἐκαλέοντο Βρίγες χρόνον ὅσον Εὐρωπήιοι ἐόντες σύνοικοι ἦσαν Μακεδόσι, μεταβάντες δὲ ἐς τὴν Ἀσίην ἅμα τῇ χώρῃ καὶ τὸ οὔνομα μετέβαλον ἐς Φρύγας. Ἀρμένιοι δὲ κατά περ Φρύγες ἐσεσάχατο, ἐόντες Φρυγῶν ἄποικοι. τούτων συναμφοτέρων ἦρχε Ἀρτόχμης Δαρείου ἔχων θυγατέρα.

"Κι οι Φρύγες είχαν εξάρτυση ολόιδια με τους Παφλαγόνες, με κάτι λίγες διαφορές μονάχα. Και, όπως λεν οι Μακεδόνες, αυτοί οι Φρύγες ονομάζονταν Βρύγες όσο καιρό ήταν στην Ευρώπη και κατοικούσαν στην ίδια περιοχή με τους Μακεδόνες· όταν όμως μετανάστευσαν στην Ασία, μαζί με τον τόπο άλλαξαν και τ᾽ όνομα. Οι Αρμένιοι πάλι είχαν εξάρτυση παρόμοια με τους Φρύγες, αφού ήταν άποικοι των Φρυγών. Αρχηγός και των δυο τους ήταν ο Αρτόχμης, που είχε γυναίκα θυγατέρα του Δαρείου."

η Μυγδονία


φρυγικό λεξιλόγιο

  • αναρ=ο σύζυγος (αρχ.ελλ ανήρ)
  • αγόρανι=αγοράζουν
  • άκαλα =νερό ,θρακικό άχελ (Θυμίζει τον ποταμό Αχελώο)
  • βαλήν=βασιλιάς
  • βέδυ=επίσης νερό
  • βόνεκος=γυναίκα
  • βράτερε=αδελφός (αρχ ελλ.φράτηρ)
  • γέρμε=ζεστός 
  • γλούρεος χρυσός
  • ζέλκια πράσινος
  • ζεμελος =γη (ίδιας ρίζας με το χαμηλός)
  • ιος=ο οποίος
  • κακοίοι=κακομεταχειρίζομαι (αρχαίο ελληνικό κακόω)
  • κίμερος= μυαλό
  • κικλέν=τροχός
  • κύνες=ο σκύλος
  • μάταρ =μητέρα
  • μέκα-=μεγάλος
  • ονομαν=ονομα
  • πατερης=πατέρες
  • πόδας=πόδι
  • σι= αυτό
  • τι-=το θέμα αυτό είναι το αντίστοιχο του ελληνικού Ζευς και σημαίνει ο θεός.Γενική τιός του θεού (Διός)

δείγμα κειμένου στα φρυγικά
Ιος νι σεμουν κνουμανει κακουν αδδακετ, γεγειμεναν εγεδου τιος ουταν, ακκε οι βεκος ακκαλος τι δρεγρουν ειτου αυτος κε ουα κ εροκα γεγαριτμενος ας βα ταν τευτους

Όποις κάνει κακό σ'αυτόν τον τάφο,ας φέρει την κατάρα του θεού,και το ψωμί και το νερό ας γίνει γι' αυτόν δυσάρεστο.

Φρυγικό αλφάβητο


εξωτερικοί σύνδεσμοι

λεξικό παλιών γλωσσών
http://www.palaeolexicon.com/

φρυγικό λεξιλόγιο
http://indoeuro.bizland.com/project/glossary/phry.html

φρυγικές επιγραφές
http://titus.fkidg1.uni-frankfurt.de/texte/etcs/phrygian/phryg.htm

φρυγικό ετυμολογικό λεξικό
www.indo-european.nl/cgi-bin/response.cgi?root=leiden&morpho=0&basename=\data\ie\phrygian&first=1





Share:

Various Aromanian phrases/ βλάχικες φράσεις και εκφράσεις

Διάφορες φράσεις στα βλάχικα.


Greetings
χαιρετισμοί

bune dzua
good morning
μπούνε τζούε
καλημέρα


Noapti bune.
Good night
Νοάπτι μπούνε.
Καληνύχτα.


Kum hii? (informal)
How are you?
Κουμ χίι;
Πώς είσαι;

Kum hits?
How are you? ( Formal)
Κουμ χιτς;
Πώς είστε;

Tsi adar'?
What are you doing?(How are you?)
Τσι άνταρ';
Τί κάνεις;


Tsi s'adaru'?
What am I supposed to do?
Τσι σ αντάρου';
Τί να κάνω;


Tsi fats'?
How are you doing?
Tσι φάτσ'
Τί κάνεις;


Ghini / ghine.
Fine.
Γκίνι/γκίνε
Καλά

Sh'tini?
And you?
Σ τίνι;
Εσύ;

Getting to know each other
γνωριμίες


Di iu eshti tini?.
Where are you from?
Ντ' ιού έστι τίνι;
Από πού είσαι εσύ;


Di Voscopoli eshti tini?
Are you from Voscopoli?
Ντι βοσκόπολι έστι τίνι;
Από τη βοσκόπολη είσαι εσύ;.


Cum tsi dzicu?
What's your name?
Κουμ τσι τζέκου';
Πώς σε λένε;


Anea ni dzicu
My name is ...
Ανιά νι τζέκου'
Εμένα με λένε.

Cum ti chljamã? 
What's your name?
Κουμ τι κλιάμε;
Πώς σε λένε;

Di cãtsi anji eshti?
How old are you?
Ντί κετς αν' εστί;
Πόσο χρονών είσαι;

Noj himu Armãnj.
We are Aromanian.
Νόι χίμου αρμέν'
Είμαστε Βλάχοι.




Wishes
ευχές

S ti am hëros. (Fãrshãrot)
S hits ghini.
Be well!
Σ τι αμ χερός (αρβαντοβλάχικο).
Σ χιτς γκίνι.
Να είσαι καλά.Να χαίρεσαι.
Να είστε καλά.

S baneadze armanamea!
Long live Aromanians!
Ζ μπενεάτζε αρμενάεα!
Να ζήσει η βλαχιά!



Songs
τραγούδι

Mshatã boatsi.
Nice voice
Μσάτε μποάτσι.
Ωραία φωνή.


-Cari lu căntă cănticlu aestu?
Who is singing this song?
Κάρι' λου κέντε κέντικλου αέστου;
Ποιός το τραγουδάει το τραγούδι αυτό;


Cantitsi armaneashti ditu Sarbii.
Aromanian songs from Serbia.
Κέντιτσι αρμανεάσστι διτου Σάρμπιι.
Βλάχικα τραγούδια από τη Σερβία.


Various phrases
διάφορες


Cu tsi?
With what?
Κου τσί;
Με τί;


Iu i / Iu iasti?
Where is...?
Ιού ι / Ιού ιάστι;
Πού είναι;


Cătse?
Why?
Κετσέ;
Γιατί;


Io hiu/ mini escu.
I am.
Ιο χίου/ μίνι έσκου
Εγώ είμαι.

Cari
Which
Κάρι
Ποιος
Pãne
Until
Πήνε
Μέχρι

Νu shtiu.
I don't know 
Νού σστίου.
Δέν ξέρω.


Di cari anu easti estu ...?
From which year is this?
Ντι κάρι' άνου' εάστι έστου;
Από ποιό έτος είναι αυτό;


S-nvitsem armaneshti.
Let's learn Aromanian.
Σ -νβιτσέμ αρμανέσστι.
Μαθαίνουμε βλάχικα.


Tseapili ali tetă Limushi
Aunt Limushi's onions.
Τσεάπιλι αλι τέτε Λιμούσσι..
Τα κρεμμύδια της θείας Λιμούσιας.


Esku un'feate armane!Sh'mu aresku.
I'm an Aromanian woman and I like it!
Έσκου ουν φεάτε αρμάνε.Σσ μου αρέσκου.
Είμαι βλάχα και μ'αρέσει.


Nu chiari una paduri, fidenlji candu cresc!
A forest is not lost when seedlings are born.
Νου κιάρι όυνε παντούρι,φιντένλλι κάντου κρέσκ!
Δεν χάνεται ένα δάσος όταν γεννιούνται φιντάνια.



-Νu shtiu frate, ma prindi s hiba muljeri di vara sutsata armaneasca.
I don't know brother but they must be women from some Aromanian club.
Νού στίου φράτε,μα πρίντι σ χίμπα μουλιέρι δι βαρα σουτσάτα αρμανεασκα.
Δεν ξέρω αδερφέ,αλλά πρέπει να είναι γυναίκες από κανένα βλάχικο σύλλογο.


O boo!
Shows exclamation or frustration.
Ο μπό! 
Επιφώνημα έκπληξης,θαυμασμού και πλήξης μερικές φορές.


di cu njică t ashtipteam
I'm waiting for you since you were young.
Ντι κου νίκα τ αστιπτεάμ.
Από μικρή σε περιμένω.



Cari va-s-dzăcă că armănamea poati s-hibă ahăntu musheată!
Who would have thought that Aromanian culture could be so beautiful!

Κάρι' βα σ-τζεκε κε αρμενάμεα ποάτι σ-χίμπε αχέντου μουσεάτε!
Ποιός θα το πει ότι η βλαχιά μπορεί να είναι τόσο ωραία!


cuclu nu s avdza iuva
The cuckoo is no where to be heard.
Κούκλου νου σ άβτζε ιουβά.
Ο κούκκος δεν ακούγεται πουθενά.


voj s dzeku'
I want to say.
I will say.
βόι' σ τζεκου'
θέλω να πω.
Θα πω.


pânâ s yină prumuveara
Until spring comes.
πήνε σ γίνε προυμουβεάρα
μέχρι να ρθει η άνοιξη
   

Διαβάστε επίσης
Μαθήματα βλαχικής
Share:

vini oara si fugim Βίνι ουάρα σι φουτζίμ (=Ήρθε η ώρα να φύγουμε)





- Άιντε βίνι ουάρα, ωρέ σι φουτζίμ, (=Ήρθε η ώρα να φύγουμε)
Μάρω, Μάρω λάι μουσάτε. (=Μάρω όμορφη)

 
- Άιντε σι να τσεμ του λόκου λα νόστρου, (=Να πάμε στα δικά μας τα μέρη)
Μάρω, Μάρω κου όκλεου λάιου. (=Μάρω μαυρομάτα)

 
- Άιντ’ ακλό ιου σ’ κιάντι πούλεου βιάρα, (=Εκεί που κελαηδάει το πουλί το καλοκαίρι)
Μάρω, Μάρω λάι μουσάτε (=Μάρω όμορφη)

 
- Άιντε σι να τσεμ λα πανηγύρλου, (=Να πάμε στο πανηγύρι)
Μάρω, Μάρω κου όκλεου λάιου. (=Μάρω μαυρομάτα)

 
- Άιντε βα τσι’ αντάρ’,μαρί, φουστάνι' αρόσ’, (=Θα σου πάρω κόκκινο φουστάνι)
Μάρω, Μάρω λάι μουσάτε. (=Μάρω όμορφη)

 
- Άιντε βα τσι’ αντάρ’,μαρί, ζουνάρι’ ντ’ ασήμι, (=Θα σο

υ πάρω ασημένια ζώνη)
 
Μάρω, Μάρω κου όκλεου λάιου. (=Μάρω μαυρομάτα)


- Άιντε βα να τσεμ λα πανιγίρλου, (=Θα πάμε στο πανηγύρι)
Μάρω, Μάρω κου όκλεου λάιου. (=Μάρω μαυρομάτα)


Share:

Ουαλική γλώσσα και αλφάβητο.



ποσοστό ομιλητών της Ουαλικής ανά περιοχή

Τα ουαλικά (Cymraeg ή y Gymraeg, προφέρεται [kəmˈrɑːɨɡ, ə ɡəmˈrɑːɨɡ]) είναι μια σύγχρονη κελτική γλώσσα του κλάδου των βρυθονικών γλωσσών που μιλιέται κυρίως στην Ουαλία και μαζί με τα αγγλικά είναι επίσημη γλώσσα της.
σημαία Ουαλίας
Ο ουαλικός δράκος.

Ένας χαιρετισμός στα ουαλικά συμπεριλήφθηκε στο χρυσό δίσκο του διαστημοπλοίου Βόγιατζερ ο οποίος περιείχε χαιρετισμούς σε 55 γλώσσες.

Πρόγονος των ουαλικών είναι τα Βρεττανικά από τα αποσπάστηκαν τον 6ο αιώνα.Άλλες γλώσσες που προέρχονται από τα Βρεττανικά είναι τα κορνικά,τα βρετονικά και τα κουμβρικά.

Η λέξη ουαλικά είναι εξώνυμο και σημαίνει 'ξένη ομιλία'.Έτσι ονόμαζαν οι γερμανικής καταγωγής Αγγλοσάξονες τους Ουαλούς.Η λέξη είναι συγγενική με την αρχαία γερμανική λέξη Walha (βάλχα) που σημαίνει ξένος ή ρωμαϊκός.

Από εκεί πιστεύεται ότι προέρχεται και η λέξη βλάχος.Συνώνυμες επίσης είναι και οι gallois,Γαλάτης στα γαλλικά,και  Galltacht στα Ιρλανδικά που είναι μέρος στην Ιρλανδία που μιλιέται ξένη γλώσσα,τα αγγλικά.

Ο όρος που χρησιμοποιείται για τη γλώσσα από τους ίδιους τους Ουαλούς είναι Cymraeg και Cymru για την Ουαλία.


Τα ουαλικά μιλιούνται κυρίως στην Ουαλία και στις περιοχές της Αγγλίας που συνορεύουν με αυτή.Ομιλητές της ουαλικής υπάρχουν στις ΗΠΑ,τον Καναδά και την Αργεντινή (5000 άτομα στην επαρχία Τσουμπούτ).

Σήμερα τα ουαλικά είναι μια ζωντανή υγιής γλώσσα που μιλιέται από 700.000 περίπου άτομα πολλά από τα οποία τα χρησιμοποιούν σε καθημερινή βάση.Μάλιστα η απογραφή του 2004 έδειξε μια αύξηση της τάξης του 2 τοις εκατό (30.000 σε απόλυτους αριθμούς) στον αριθμό τον ομιλητών της ουαλικής στην Ουαλία σε σχέση με το 2001.

Προσπάθειες γίνονται για την περαιτέρω ανάπτυξη της γλώσσας.Μονόγλωσσοι ομιλητές μόνο των ουαλικών,εκτός από πολύ μικρά παιδιά και κάποιους πολύ ηλικιωμένους σε παραδοσιακά ουαλικές περιοχές,ουσιαστικά δεν υπάρχουν.



Για τη γραφή των ουαλικών χρησιμοποιείται μια παραλλαγή του λατινικόυ αλφαβήτου που αποτελείται από 29 γράμματα.Αντίθετα με το σύστημα ορθογραφίας που χρησιμοποιείται στα αγγλικά,στα ουαλικά φωνήεντα θεωρούνται τα γράμματα "a", "e", "i", "o", "u", "w" και "y".Το αλφάβητο είναι το εξής:


a, b, c, ch, d, dd, e, f, ff, g, ng, h, i, l, ll, m, n, o, p, ph, r, rh, s, t, th, u, w, y


 
δείτε το αλφάβητο.



Μερικές ουαλικές φράσεις.

Su'mae
Γειά σου.

Sut dach chi?
Τί κάνετε;

Sut wyt ti?
Τί κάνεις;

Iawn!
Καλά.

Heddiw
Σήμερα



Share:

Η ανάγκη σε κάνει να μάθεις και δέκα γλώσσες.


Προχθές,ενώ περιμένα τη σειρά μου στο καρτοτηλέφωνο,εκείνη την ώρα μιλούσε ένας άγνωστος σε μένα άνθρωπος ο οποίος μάλλον ήταν Πόντιος με καταγώγη από τη Γεωργία.Αυτό που μου έκανε εντύπωση ήταν ότι αυτός ο άνθρωπος μιλούσε στο τηλέφωνο σε τέσσερις γλώσσες!Ούτε μία,ούτε δύο αλλά τέσσερις!Πότε μιλούσε στα ελληνικά,πότε στα γεωργιανά,πότε στα ρώσικα και πότε στα αγγλικά.Μερικές φορές μπέρδευε και κανά δυό γλώσσες μεταξύ τους.Εκτός από τα ελληνικά εννοείται, τυγχάνει να γνωρίζω κάμποσα ρώσικα και αγγλικά.Γεωργιανά δεν ξέρω αλλά αν τα ακούσω καταλαβαίνω ότι είναι γεωργιανά.Οπότε και  αναγνώρισα τις γλώσσες που χρησιμοποιούσε.

'Βίος και Πολιτεία´ πρέπει να είναι αυτός ο άνθρωπος σκέφτηκα αφού η ανάγκη,η μετανάστευση και η ζωή τον έκανε να μάθει τέσσερις γλώσσες για να επιβιώσει.

Τελικά από ότι φαίνεται η πολυγλωσσία,δηλαδή η γνώση πολλών γλωσσών  είναι σε μεγάλο βαθμό θέμα ανάγκης και συνθηκών που θα βρεθείς.Όταν υπάρχουν οι κατάλληλες συνθήκες κάποιος μπορεί να μάθει πολλές γλώσσες κάτι που φαίνεται ακατόρθωτο για το μέσο άνθρωπο.

Αυτό το φαινόμενο δεν είναι άγνωστο στην Ελλάδα και γενικά στα Βαλκάνια όπου  υπάρχουν ολόκληροι πληθυσμοί δίγλωσσοι ή και τρίγλωσσοι. Χαρακτηριστικό  παράδειγμα είναι οι αρβανίτες και οι βλάχοι.Μάλιστα κάποιοι βλάχοι από τη Βόρεια Ήπειρο μιλούν βλάχικα,ελληνικά και αλβανικά.

Share:

τα μοσαραβικά


Τα μοσαραβικά ήταν μια γλωσσική συνέχεια στενά συνδεδεμένη με ρωμανικές (λατινογενείς) διαλέκτους  που μιλιούνταν στις περιοχές της Ιβηρικής Χερσονήσου που κυριαρχούσαν οι μουσουλμάνοι κατά τα πρώτα στάδια της ανάπτυξης των λατινογενών γλωσσών στην Ιβηρία.Τα μοσαραβικά  προέρχονται  από την ύστερη λατινική και τις πρώιμες ρωμανικές  διάλεκτους που μιλιούνταν στην Ιβηρική Χερσόνησο από τον 5ο έως τον 8ο αιώνα, και  μιλιούνταν μέχρι τον 14ο αιώνα. Αυτό το σύνολο των διαλέκτων έγινε γνωστό ως μοσαραβική γλώσσα αν και δεν υπήρξε ποτέ μια κοινή διάλεκτος. (η λέξη μοσαραβικα προέρχεται από την αραβική λέξη مستعرب - musta'rab, δηλαδή "αραβοποιημένη").Η γλώσσα γραφόταν στο αραβικό αλφάβητο.




εθνογλωσσικός χάρτης της νοτιοδυτικής Ευρώπης

Η προέλευση του ονόματος της γλώσσας
Αν και το όνομα Μοσαραβικά χρησιμοποιείται σήμερα για τις λατινογενείς γλώσσες της Ισπανίας, το εγγενές όνομα (αυτώνυμο ή ενδώνυμο ) της γλώσσας δεν ήταν "muzarab" ή "mozarab",''μοσαραβικά'', αλλά latinus ή Λατίνους. Οι ίδιοι οι Μοσάραβες ποτέ δεν ονόμαζαν τη δική τους γλώσσα "μοσαραβικά", αλλά χρησιμοποιούσαν ένα  όνομα που σήμαινε 'λατινικά' (δηλαδή, ρωμανική γλώσσα).Επιπλέον δεν αυτοαποκαλούνταν Μοσάραβες.

     Κατά καιρούς χριστιανικές κοινότητες ήκμασαν στη Μουσουλμανική Ισπανίαυτοί οι χριστιανοί τώρα συνήθως αναφέρονται ως Mozárabes, αν και ο όρος δεν ήταν σε χρήση την εποχή εκείνη (Χίτσκοκ 1978)
 


Μόλις το 19ο αιώνα οι Ισπανοί ιστορικοί άρχισαν να χρησιμοποιούν τις λέξεις "mozarabs"και "mozarabic" για να αναφερθούν σε αυτούς τους χριστιανούς που ζούσαν κάτω από το μουσουλμανική εξουσία στην Ιβηρική χερσόνησο κατά τον Μεσαίωνα και στη γλώσσας τους. Ένα άλλο πολύ συχνό Αραβικό εξώνυμο για αυτή τη γλώσσα ήταν al-ajamiya («ξένος / ξένη») που είχε την έννοια της της λατινογενούς γλώσσας στο Al-Andalus. Έτσι, οι λέξεις "μοσαραβικά "ajamiya" είναι εξώνυμα και δεν αποτελούν αυτώνυμα της γλώσσας.

Ο Ρότζερ Ράιτ, στο βιβλίο του σχετικά με την εξέλιξη των πρώιμων λατινογενών γλωσσών στη Γαλλία και στην Ιβηρική Χερσόνησο που ονομαζόταν '' 'Υστερη λατινική και πρώιμες ρωμανικές γλώσσες στην Ισπανία και τη καρολίγνεία Γαλλία, σελίδα 156, αναφέρει ότι:


Η πρώιμη λατινογενής γλώσσα στη μουσουλμανική Ισπανία ήταν γνωστή στους ομιλητές της ώς latinus. Αυτή η λέξη μπορεί να οδηγήσει σε σύγχυση τους μελετητές των Βισιγότθων  που τη χρησιμοποιούσαν για να  διακρίνουν τις λατινονεγείς γλώσσες  από τα ελληνικά ή τα εβραϊκά.O Simonet (1888: XXIII-IV, XXXV-VII), βεβαίωσε ότι στη μουσουλμανική Ισπανία,ο ίδιος όρος  χρησιμοποιήθηκε για να αναφερθεί στη μη αραβική λαϊκή (γνωστή ως Αl-Lathinī)

Επίσης, στο ίδιο βιβλίο, σελίδα 158, ο συντάκτης αναφέρει ότι:

     Η χρήση των latinus με τη σημασία της λατινογενούς γλώσσας , σε αντίθεση με την αραβική, βρίσκεται επίσης και  βόρεια των θρησκευτικών συνόρων.




Αυτό σημαίνει ότι η λέξη latinus  ή Latino είχε την έννοια της προφορικής ρωμανικής γλώσσας  σε αντίθεση μόνο με την κλασσική λατινική (lingua Latina), μερικούς αιώνες αργότερα. Για τους σύγχρονους ομιλητές μιας ρωμανικής γλώσσας της Ιβηρικής χερσονήσου της εποχής εκείνης η ιδιωματική ομιλίας τους, θεωρούνταν ως απλή λατινική. Η κλασική λατινική θεωρήθηκε ως μια  ομιλία των μορφωμένων  όχι μια  διαφορετική γλώσσα.

Ένα άλλο σημαντικό ζήτημα που αναφέρεται σε αυτή την παλαιορωμανική γλώσσα είναι το όνομα που οι Σεφραδίτες Εβραίοι έδιναν στην λατινογενή προφορική γλώσσα τους στην Ιβηρία ,δηλαδή ''Λαντίνο΄΄ και επίσης το όνομα που λατινόφωνοι κάτοικοι των Άλπεων έδιναν στη γλώσσα τους, τα Ladins.

Στην Ιβηρική Χερσόνησο:

     Η λέξη Λαντίνο (<Latinum) επέζησε με τη συγκεκριμένη γλωσσική έννοια της ισπανικής που γράφτηκε από Εβραίους» (Ρότζερ Ράιτ 1982, σ. 158)
Δηλάδη πολλοί άλλοι χρησιμοποιούσαν παραπλήσιο όνομα για να ονομάσουν τη γλώσσα τους αφού όλες αυτές οι γλώσσες ήταν λατινογενείς .Αυτό δημιουργεί σύγχυση στο ποιά γλώσσα αναφερόμαστε.

Γραφή
Τα μοσαραβικά γράφονταν στο αραβικό αλφάβητο,ένα φαινόμενο μοναδικό,μια δυτικοευρωπαϊκή λατινογενής γλώσσα να γράφεται στα αραβικά γράμματα.H γραφή αυτή ονομαζόταν aljamiando.

Κείμενο γραμμένο στα μοσαραβικά (aljamiando) του  Mancebo de Arévalo,16ος αιώνας




Συμπερασματικά 
Mοσαραβικά ήταν μια λατινογενής γλώσσα της μουσουλμανικής Ισπανίας και Μοσάραβες οι ομιλητές της οι οποίοι δεν όνομασαν ποτέ έτσι τη γλώσσα τους ή τον εαυτό τους.Η γλώσσα ονομαζόταν Λατίνο από τους ομιλητές της που απλά σήμαινε λατινικά και δεν είχε καμία σχέση με τα αραβικά.Ο όρος μοσαραβικά είναι τεχνητός και χρησιμοποιήθηκε αργότερα από τους ερευνητές για να τη διακρίνουν από άλλες λατινογενείς διαλέκτους που μιλιούνταν στην Ισπανία,τη Γαλλία και άλλες περιοχές.


Share:

Τα γκαγκαούζικα και το αλφάβητό τους


Τα γκαγκαούζικα Gagauz dili είναι μια τουρκογενής γλώσσα που μιλιέται από τους Γκαγκαούζηδες κυρίως στη Γκαγκαουζία της Μολδαβίας αλλά και στα Νότια βαλκάνια,συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας.Έχει δύο διαλέκτους τα μπουλγκάρικα και τα θαλασσινά γκαγκαούζικα.Οι Γκακαούζηδες ή Γκαγκαβούζηδες ήταν τουρκόφωνοι χριστιανοί που εκδιώχθηκαν από την Ανατολική Θράκη.

αλφάβητο
Αρχικά χρησιμοποιούνταν το ελληνικό αλφάβητο για τη γραφή των γκαγκούζικων  μέχρι το 1957.Από το 1975 έως το 1991 υιοθετήθηκε το κυριλλικό το οποίο με τη σειρά του αντικαταστάθηκε από το λατινικό.Το λατινικό αλφάβητο βασίζεται σε μια έκδοση του τουρκικού αλφαβήτου με την προσθήκη δύο επιπλέον γραμμάτων το  ‹ ä › για τον ήχο [æ] (όπως το ‹ ə › στα αζέρικα) και το  ‹ ţ › για τον ήχο [ts] όπως στα μολδαβικά.


το λατινικό
το γκαγκαούζικο αλφάβητο


το κυριλλικό 






Η ελληνίδα γιαγιά (μπάμπω) Χρήστα διηγείται την ιστορία της ζωής της στα γκαγκαούζικα.Τα γκαγκαούζικα της Ελλάδας διαφέρουν κάπως από τα γκαγκαούζικα της Μολδαβίας.




Share:

Πώς παράγγελνουν φραπέ στη Βουλγαρία


Πρόσφατα ταξίδεψα στη Βουλγαρία και κάθησα σε μια καφετέρια για καφέ.Ήθελα να παραγγείλω φραπέ γλυκό με γάλα αλλά οι γνώσεις που έχω στα βουλγάρικα είναι πολύ λίγες έως μηδαμηνές.Βέβαια μπορώ να τα διαβάσω αφού γνωρίζω αρκετά ρώσικα τα οποία μοιάζουν με τα βουλγαρικά στο λεξιλόγιο αρκετά.Κάπου είχα δει γραμμένη τη φράση кафе бяло (καφέ μπιάλο) καφέ άσπρο δηλαδή με γάλα.Έρχεται ο σερβιτόρος και του το λέω .Μάλλον δεν κατάλαβε γιατί η απάντησή του ήταν η ερώτηση: бяло?.Τότε αποφασίσα να το πω όπως το ξέρω και επιστράτευσα  όλες τις γνώσεις που είχα στα βουλγαρικά.
Και να τι απάντηση μου βγήκε: фрапе с млеко.Сладко.Φραπέ σ μλέκο.Σλάτκο.

Δηλαδή χρησιμοποίησα τις εξής λέξεις που ήξερα: 

φραπέ από τα ελληνικά που την ήξερα,  
σ που σημαίνει με .Για το σ έχω αμφιβολίες.Υπάρχει και το σησ.
μλέκο= γάλα
σλάτκο=γλυκό


Γραμματικά μπορεί να έκανα και λάθη αλλά τελικά μάλλον το πέτυχα αφού ο σερβιτόρος μου έφερε φραπέ,γλυκό με γάλα.

Share:

νέα λήμνια επιγραφή



η νέα λήμνια επιγραφή
Πηγή εικόνας:http://blogs.umass.edu/rwallace/2010/12/01/new-lemnian-inscription/ 


Το 2009 βρέθηκε στη Λήμνο,στην Εφέστια μια δεύτερη επιγραφή (η πρώτη ήταν η στήλη της Λήμνου ,το 1886) στην άγνωστη γλώσσα που μιλιόταν στη Λήμνο πριν την αντικατάσταση της με τα αττικά ελληνικά,γραμμένη στο δυτικό ελληνικό αλφάβητο (ευβοϊκό).

Η σύχρονη ακαδημαϊκή κοινότητα έχει καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η Λήμνια γλώσσα ήταν συγγενής της ετρουσκικής.

Η επιγραφή  διαβάζεται από δεξιά προς τα αριστερά και σε σύγχρονη μεταγραφή γράφει:

soromš : aslaš hktaonosi : heloke

Από ανάλυσεις που έγιναν στην επιγραφή πιστεύεται ότι :


  • μάλλον η λέξη heloke είναι στο 3ο ενικό πρόσωπο κάποιου παρελθοντικού χρόνου ετρουσκική αντίστοιχη κατάληξη -ace και ρίζα hel που σημαίνει σκοτώνω σφάζω στα ετρουσκικά.Δηλάδη αναφέρα σε μια θυσία που έγινε.
  • η λέξη hktaonosi είναι στη δοτική με κατάληξη δοτικής πτώσης τη -si,που σημαίνει 'για',πανομοιότυπη με τα ετρουσκικά.
  • η λέξη aslaš από σύγκριση που έγινε με ετρουσκικές επιγραφές μάλλον είναι όνομα.Δηλαδή aslaš hktaonosi σημαίνει για ποιόν,σε ποιόν έγινε η θυσία.
  • η τελευταία λέξη  surumś είναι προφανής τύπος γενικής πτώσης σε -ś και σημαίνει τί θυσιάστηκε.
Βέβαια αυτές οι εξηγήσεις δεν έχουν αποδειχθεί πλήρως και χωράνε και άλλες πιθανές ερμηνείες της επιγραφής.


Share:

το τουρκικό αλφάβητο


Το σύγχρονο τουρκικό αλφάβητο αποτελείται από 29 γράμματα και βασίζεται στο λατινικό  με την τροποποίηση μερικών γράμματων του ώστε αυτά να ανταποκρίνονται στη φωνολογία της τουρκικής γλώσσας.Τα γράμματα αποδίδουν σε μεγάλο βαθμό τους φθόγγους της τουρκικής γλώσσας.


Το λατινογενές αλφάβητο υιοθετήθηκε το 1938 από τον Κεμάλ στα πλαίσια μιας προσπάθειας εκσυγχρονισμού και εξευρωπαϊσμού της χώρας.Μέχρι τότε χρησιμοποιούνταν το οθωμανικό τουρκικό αλφάβητο που ήταν μια παραλλαγή του περσοαραβικού αλφαβήτου.



*Το γράμμα σε κάποιες περιοχές προφέρεται σαν γ,στην επίσημη γλώσσα μακραίνει το προηγούμενο σύμφωνο χωρίς να προφέρεται το ίδιο.Δηλαδή οğ προφέρεται σαν ογ ή οο.
Τα γράμματα ç,j,ş προφέρονται σαν παχύ τσ,ζ,σ αντίστοιχα.
Τα φωνήεντα ö,ü προφέρονται σαν ο και ου αλλά με πιο κλειστό και στρογγυλεμένο το στόμα.

σχετικές γλώσσες
τουρκικά

σχετικά αλφάβητα
οθωμανικό

τουρκικό αλφάβητο με ήχο
http://www.onlineturkish.com/alphabet.asp 

Share:

Το ετρουσκικό αλφάβητο

το ετρουσκικό αλφάβητο
Το ετρουσκικό αλφάβητο προήλθε από το ευβοϊκό αλφάβητο (δυτικό ελληνικό) το οποίο το δανείστηκαν οι Ετρούσκοι από τις ελληνικές αποικίες Στην Ιταλία.Από το ετρουσκικό αλφάβητο προήλθε το λατινικό.

Κάποια από αυτά τα γράμματα έχουν και παραλλαγές.Μεταγενέστερα κάποια άλλαξαν ή αφαιρέθηκαν


τα ετρουσκικά γράμματα





σχετικές γλώσσες

ετρουσκικά

Share:

Μα, τί μιλούσαν οι Ετρούσκοι;


Η ετρουσκική ήταν μια μη ινδοευρωπαϊκή γλώσσα που μιλιόταν στις παρυφές του ελληνορωμαϊκού κόσμου. Δεν είναι γνωστή η προγονική της γλώσσα και δεν άφησε καμία απόγονο. 

Μιλιόταν στην Ετρουρία, τη Βορειοδυτική ,κεντρική Ιταλία καθώς και στο νησί της Κορσικής στην περιοχή που άκμασε ο ετρουσκικός πολιτισμός  από το λαό των Ετρούσκων (1200-550 π.Χ.).

Οι Ετρούσκοι ήταν γνωστοί στους αρχαίους Έλληνες ως Τυρρηνοί και επηρεάστηκαν βαθιά από τον πολιτισμό των ελληνικών αποικιών στην Ιταλία.

Η ετρουσκική ήταν μία γλώσσα μη ινδοευρωπαϊκης προέλευσης η οποία δεν έχει αποκρυπτογραφηθεί πλήρως.Μέχρι σήμερα είναι γνωστές με βεβαιότητα μερικές εκατοντάδες λέξεις.

Υπάρχει μόνο μία γνωστή σύγχρονη συγγενική της γλώσσα,αυτή που αποτυπώνεται στη στήλη της Λήμνου.

Ο Άρης του Τόντι,
 μπρούτζινο ετρουσκικό άγαλμα.

 Τελικά τα ετρουσκικά αντικαταστάθηκαν πλήρως από τα λατινικά μέχρι το 550 π.Χ.,αφήνοντας μόνο μερικές δάνειες λέξεις στα λατινικά ,όπως η λέξη persona από το ετρουσκικό φersu και μερικά τοπωνύμια όπως,κατά μία εκδοχή , η λέξη Ρώμη από το Rumon,την ετρουσκική ονομασία του ποταμού Τίβερη που διασχίζει τη Ρώμη.


Υπάρχουν και άλλες εκδοχές για την ονομασία,όπως η από την ελληνική λέξη Ρώμη,ταύτιση η οποία μάλλον οφείλεται σε φωνολογικές συμπτώσεις.

Κατά τον Τάκερ από το urobsma (urbs-πόλη, robur-βελανιδιά).Μέχρι να βρεθούν νεότερα στοιχεία,η ετυμολογία της ,ουστιαστικά,παραμένει άγνωστη.

Ετρούσκος πολεμιστής.

Τα ετρουσκικά γράφονταν στο ευβοϊκό αλφάβητο (δυτικό ελληνικό) το οποίο το δανείστηκαν οι Ετρούσκοι (Rasna ή Rasenna στα ετρουσκικά) από τις ελληνικές αποικίες στην Ιταλία και Σικελία.Από το ετρουσκικό σύστημα γραφής προήλθε με τη σειρά του το λατινικό αλφάβητο.

Η φορά γραφής που ακολουθούσαν ήταν από δεξιά προς τα αριστερά και μάλιστα ανέστρεφαν τα ελληνικά γράμματα.



Προς το τέλος της ύπαρξης των ετρουσκικών,οι μόνοι πού ήξεραν να τα διαβάζουν ήταν μερικοί  Ρωμαίοι.

O τελευταίος καταγεγραμμένος που ήξερε να διαβάζει ετρουσκικά ήταν ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Κλαύδιος (10 π.Χ.-54 μ.Χ) ο οποίος μάλιστα είχε γράψει ένα έργο είκοσι τόμων ''τα ετρουσκικά''.

Είχε συγγράψει και ένα ετρουσκικό λεξικό αφού είχε συμβουλευτεί κάποιους ηλικιωμένους,τελευταίους φυσικούς ομιλητές της ετρουσκικής γλώσσας.Το έργο αυτό χάθηκε.

Η πρώτη γυναίκα του αυτοκράτορα,η Ουργκουλάνιλλα ήταν ετρουσκικής καταγωγής.

Αξιοσημείωτο είναι ,επίσης,το γεγονός ότι η γλώσσα της Στήλης της Λήμνου ,μιας επιγραφής γραμμένης στο ελληνικό αλφάβητο αλλά σε άγνωστη γλώσσα, φαίνεται να σχετίζεται με την ετρουσκική.

Επίσης από κάποιους γλωσσολόγους προτείνεται η θεωρία ότι η μινωική γλώσσα ίσως είναι συγγενική της ετρουσκικής.

 

ετρουσκικό λεξιλόγιο.
  • ac, φτιάχνω ή προσφέρω, λατινικά: facere
  • acale, Άκλος,Ιούνιος
  • ais ή  eis, θεός λατινικό: Deus
  • aisar ή eisar,θεοί
  • aisiu, aisna, ή eisna,θεϊκός
  • al, δίνω προσφέρω
  • alpan ή alpnu, δώρο ή οικειοθελώς
  • alphaze, προσφορά
  • alumnathe, ιερή κοινωνία
  • am, είμαι. λατινικό: s(umu)s
  • apa, πατέρας.λατινικό pater ή papa
  • apana,πατρικός
  • apcar, άβακας,λατινικό: abacus
  • athre,κτήριο
  • ati, μητέρα, λατινικό mater
  • avil,έτος
  • capra, urn
  • capys,αετός
  • cela,δωμάτιο
  • celi,Σεπτέμβριος
  • clan, γιος ,λατινικό: Cliens
  • cleva,προσφορά,θυσία
  • creice,ελληνικός
  • culichna,ποτήρι
  • cupe,κούπα,ποτήρι
  • flere,θεϊκότητα
  • hinthial,σκιά
  • husiur,παιδιά
  • lauchum,βασιλιάς
  • lautun,οικογένεια
  • leu,λιοντάρι
  • lucair, εξουσιάζω. δεξιά προς αριστερά: Raicul. λατινικά: Regal
  • lucumo,βασιλιάς
  • malena,καθρέφτης
  • math,μέλι
  • mech,λαός
  • methlum,περιοχή
  • nene,νοσοκόμα
  • neri,νερό
  • papa,παππούς
  • puia, γυναίκα,σύζυγος. Λατινικό: puella(νεαρή γυναίκα)
  • rumach,ρωμαϊκός
  • ruva,αδερφός
  • sacni,νεκροταφείο
  • sec,κόρη
  • spura, πόλη. Από τη ρωμαϊκή συνοικία Subura;
  • suthi,τάφος
  • tesinth,caretaker
  • teta,γιαγιά
  • thafna,ποτήρι
  • thaure,τάφος
  • thina,βάζο
  • thu,ένα
  • thunz,μία φορά
  • tiss,λίμνη
  • tiv,φεγγάρι
  • tul,πέτρα
  • tura,incense
  • turza,θυσία,προσφορά
  • tuthina, ο λαός
  • ulpaia,δοχείο
  • une, τότε
  • usil,ήλιος
  • uslane, το μεσημέρι
  • vinum,κρασί
  • zanena,ποτήρι
  • zeri, rite.Right to left. Irez: Latin. Juris: law: jurice
  • ziva, οι πεθαμένοι. δεξιά προς αριστερά: Aviz. λατινικά: Avis:πρόγονοι


Το αλφάβητο

Το ετρουσκικό αλφάβητο προήλθε από το ευβοϊκό αλφάβητο (δυτικό ελληνικό) το οποίο το δανείστηκαν οι Ετρούσκοι από τις ελληνικές αποικίες στην Ιταλία.Από το ετρουσκικό αλφάβητο προέκυψε,με τη σειρά του, το λατινικό.

Αρχικά οι Ετρούσκοι εισήγηγαν ελληνικά γράμματα ως διακόσμηση των αμφορέων τους και αργότερα πήραν το πλήρες αλφάβητο.

Κάποια από αυτά τα γράμματα έχουν και παραλλαγές.Μεταγενέστερα κάποια άλλαξαν ή αφαιρέθηκαν όπως το β και το που αφαιρέθηκαν καθ'όσον στην ετρουσική δεν υπήρχαν αυτοί οι ήχοι.

το ετρουσκικό αλφάβητο
Το ετρουσκικό αλφάβητο προήλθε από το ευβοϊκό αλφάβητο (δυτικό ελληνικό) το οποίο το δανείστηκαν οι Ετρούσκοι από τις ελληνικές αποικίες Στην Ιταλία.Από το ετρουσκικό αλφάβητο προήλθε το λατινικό.

Κάποια από αυτά τα γράμματα έχουν και παραλλαγές.Μεταγενέστερα κάποια άλλαξαν ή αφαιρέθηκαν


τα ετρουσκικά γράμματα





Σχετικές αναρτήσεις
η στήλη της Λήμνου
νέα λήμνια επιγραφή
το ετρουσκικό αλφάβητο

Share:

Translate from English,Russian into Greek

Translate

Τελευταια γλωσσα που προστεθηκε.

Recently updated posts. Πρόσφατες

Popular Posts

Recent comments

Labels

Blog Archive